چهار نوع واکسن کووید-۱۹ به کشور وارد شدهاند تا بر اساس اولویتهای تعیین شده در سند ملی واکسیناسیون به افراد دارای اولویت تزریق شوند. در حال حاضر بعد از اتمام فاز اول واکسیناسیون که شامل کادر درمان، کارکنان خانههای سالمندان، جانبازان شیمیایی، تنفسی و بالای ۵۰ درصد، کارکنان مربوط به تغسیل اموات، افراد کمتوان ذهنی و جسمی و بیماران خاص و صعبالعلاج بود، دومین فاز واکسیناسیون علیه کرونا از روز سهشنبه هفتم اردیبهشت ماه آغاز شد و در دو بخش شامل افراد به ترتیب از سنین ۸۰ سال به بالا، ۷۵ تا ۸۰، ۷۰ تا ۷۵، ۶۵ تا ۷۰ و بیماران زمینهای و صعبالعلاج، و در عین حال افراد ۱۶ تا ۶۴ سالهای که حداقل دارای یک بیماری زمینهای هستند، پیش میرود.
باید توجه کرد که از ابتدای پاندمی کووید-۱۹ و گسترش چالشبرانگیز و جهانی این بیماری، محققان و شرکتهای داخل و خارج از ایران در حال ساخت واکسن برای این بیماری هستند. بر همین اساس از بین شرکتهای تولید واکسن در داخل کشور، شرکت شفا فارمد در مجموعه دارویی برکت و مؤسسه رازی و همچنین مجموعه سپند وزارت دفاع وارد مرحله بالینی واکسن کرونا شدهاند.
در این گزارش میتوانید بر اساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی تهران، همه چیز درباره ایمنی، میزان اثربخشی، عوارض جانبی، موارد احتیاط در تزریق و موارد منع مصرف تزریق این واکسن ها را بخوانید:
واکسن اسپوتنیک روسیه
این واکسن نیز برای ایجاد مصونیت علیه ویروس کرونا ۱۹-COVID است. واکسن اسپوتنیک، نوترکیب و با استفاده از وکتور آدنو ویروس انسانی ۶۲ برای واکسن نوبت اول و آدنوویروس انسانی ۵ برای واکسن نوبت دوم تولید شده است. ژن تولید گلیکوپروتئین S در ژنوم آدنوویروس قرار داده شده است. بنابراین آدنوویروس در سطح خودش این آنتی ژن را دارد که باعث تحریک سیستم ایمنی میشود.
آنتی ژن S سبب اتصال ویروس کرونا به سلولهای بدن و آغاز روند بیماری میشود. بنابراین با تحریک سیستم ایمنی میتوان از ابتلا به بیماری محافظت کرد. آدنوویروس استفاده شده به عنوان وکتور، به نحوی تغییر داده شده که قابلیت تکثیر و بیماریزایی در بدن نخواهد داشت.
اثربخشی واکسن اسپوتنیک
اثربخشی این واکسن ۹۱.۶ درصد است. هر چند که ممکن است اثربخشی آن در سالمندان و یا افراد با ضعف ایمنی کمتر باشد.
باید توجه کرد که بهترین پاسخ ایمنی از حدود دو هفته بعد از دریافت نوبت دوم واکسن ایجاد میشود. طول مدت محافظت این واکسن مانند سایر واکسنها هنوز مشخص نیست. مطالعات بالینی این واکسن مانند سایر واکسنها همچنان ادامه دارد تا به ابهامات یاد شده پاسخ داده شود. هر چند که ممکن است اثربخشی آن در سالمندان و یا افراد با ضعف ایمنی کمتر باشد.
موارد منع مصرف واکسن اسپوتنیک
- دوره بارداری و شیردهی
- سابقه واکنشهای حساسیتی شدید
- وجود هرگونه بیماری حاد با یا بدون تب (این افراد حدود دو هفته بعد از بهبودی میتوانند مراجعه کنند).
- افراد زیر ۱۸ سال
- ظهور هرگونه عارضه شدید مانند واکنش حساسیتی مانند تب بالای ۴۰ درجه، تشنج و... به دنبال تزریق نوبت اول که منع تجویز برای تزریق نوبت دوم محسوب میشود.
واکسنهای وارداتی در ویالهای پنج دوزی، هر دوز نیم میلی لیتر، جمعا سه میلی لیتر و در حالت منجمد است. برای افتراق ویالها در واکسن اسپوتنیک، ویال های نوبت اول آبی رنگ و ویال های نوبت دوم قرمز رنگ هستند.
تعداد نوبت دریافت این واکسن دو نوبت است که به فاصله ۲۱ روز از همدیگر تجویز میشود. توصیه به رعایت حداقل ۲۱ روز است، اما اگر فردی با تاخیر مراجعه کرد، منعی برای تجویز نوبت دوم نیست.
تاکید میشود که نوع واکسن برای نوبت اول و دوم با یکدیگر متفاوت است و باید حتما به این موضوع توجه شود. دوز هر نوبت واکسن نیم میلی لیتر است که با سرنگ AD نیم میلی لیتر کشیده و در ناحیه عضله دلتوئید تزریق عضلانی می شود. بهتر است تزریق در دست غیر غالب فرد گیرنده واکسن انجام شود. مثال برای افراد راست دست، در ناحیه دلتوئید دست چپ انجام شود.
عوارض واکسن اسپوتنیک
بر اساس مطالعات بالینی انجام شده، عوارض واکسن نوبت اول یا دوم عموما خفیف و متوسط بوده و در طی حدود سه روز برطرف میشوند.
شایعترین عارضه ایجاد حالت شبه آنفلوانزای خفیف شامل تب، لرز، دردهای عضلانی و مفصلی، گلو درد، احتقان و آبریزش بینی، ضعف، احساس ناخوشی و سردرد یا عوارض موضعی مانند درد و تورم و قرمزی محل تزریق هستند.
عوارض فوق عموما خودبه خود بهبود مییابند، اما میتوان از مسکنهای ضد التهابی غیر استروئیدی برای کنترل تب یا از آنتی هیستامینها برای عوارض موضعی استفاده کرد.
عوارض کمتر شایع عبارتند از تهوع، بی اشتهایی و بزرگی غدد لنفی منطقهای هستند و به ندرت هم گیجی و سنکوپ گزارش شده است. افزایش موقت آنزیمهای کبدی، افزایش کراتینین سرم و CPK، کاهش نوتروفیلها، افزایش لنفوسیتها، افزایش و کاهش پلاکتها، کاهش هماتوکریت و افزایش ESR نیز گزارش شده است.
تداخل دارویی این واکسن با سایر داروها مطالعه نشده است.
در چه مواردی واکسن اسپوتنیک باید با احتیاط تزریق شود؟
در مواردی مانند بیماری مزمن کبدی، کلیوی، بیماریهای متابولیک (دیابت کنترل نشده و اختلال فاحش عملکرد تیروئید)، اختلالات خونی (مانند هموفیلی یا اختلالات انعقادی)، صرع و سایر بیماریهای اعصاب مرکزی یا سابقه سکته مغزی، بیماریهای عروق کرونر، میوکاردیت، اندوکاردیت و یا پریکاردیت، بیماران مبتلا به بیماریهای خودایمنی (اتوایمیون) و مبتلایان به سرطانهای بدخیم، این واکسن باید با احتیاط تزریق شود.
در عین حال به دلیل احتمال بروز واکنشهای حساسیتی شدید و آنافیلاکسی، امکانات دارویی و تجهیزات اولیه احیا و همچنین آمادگی خدمات اورژانس پزشکی و انتقال بیماران احتمالی باید پیش بینی شده باشد.
همچنین باید توجه کرد که افرادیکه در بررسی اولیه قبل از ورود به پایگاه واکسیناسیون تب بالای ۳۷ درجه دارند اجازه واکسیناسیون تا رفع بیماری احتمالی زمینهای ندارند. افرادیکه سابقه ابتلا به بیماری کرونا را در یک سال گذشته داشتهاند، میتوانند واکسینه شوند. همچنین واکسیناسیون کرونا برای عموم افرادیکه در گروههای اولویتدار قرار دارند اختیاری است و الزام وجود ندارد.
واکسن بهارات هندی
این واکسن برای ایجاد مصونیت علیه ویروس کرونا ۱۹-COVID است و نوع غیرفعال شده تمام ذره ویروسی است که به شکل مایع سفید شفاف حاوی ۶ میکروگرم ذره ویروسی کامل آنتی ژن ویروس کرونای غیر فعال شده (۷۷۰-۲۰۲۰-) NIV Strain است.
واکسن بهارات برای افراد ۱۸ سال و بالاتر قابل استفاده است.
این واکسن به شکل مایع آماده تزریق است که به شکل تزریق عضلانی نیم سی سی در ناحیه دلتوئید ترجیحا دست غیر غالب در دو نوبت به فاصله ۲۸ روز استفاده می شود.
ویالها حاوی ۱۰ دوز هستند که بعد از باز شدن باید در صورت نگهداری در دمای ۸-۲ درجه در عرض کمتر از ۶ ساعت مصرف شوند. واکسن باید در دمای ۸-۲ درجه و دور از نور نگهداری شود.
واکسن کرونای بهارات (کوواکسین) در فرم ویال ۱۰ دوز (۵ سی سی) در ایران وارد شده است.
موارد منع مصرف واکسن بهارات
- حساسیت به هر یک از اجزای واکسن
- خانمهای باردار و دوران شیردهی
- در بیماریهای حاد و یا تبدار
- اشخاص زیر ۱۸ سال
عوارض جانبی احتمالی واکسن بهارات
در مطالعات بالینی فاز یک، دو و سه (روی ۲۵۸۰۰ نفر) هیچ مورد عارضه شدید گزارش نشده است. شایعترین عارضه موضعی درد در محل تزریق بوده و شایعترین عارضه سیستمیک سردرد و سپس ضعف، تب، درد و کوفتگی بدن، درد شکم، تهوع و استفراغ بوده است.
از عوارض کمتر شایع این واکسن نیز احساس گیجی، لرزش، تعریق، احساس سرما، سرفه و تورم محل تزریق بوده است. طول دوره محافظت واکسن مشخص نیست.
توجه داشته باشید که نوبت اول و دوم واکسن بهارات کاملاً یکسان است و تفاوتی در نوع واکسن نوبت اول و دوم وجود ندارد.
واکسن چینی
یکی دیگر از واکسنهایی که به کشور وارد شده، واکسن چینی است. فاصله بین دو نوبت تزریق این واکسن هم ۲۸ روز بوده و تزریق آن برای افراد ۱۸ تا ۶۰ سال مجاز است. تزریق این واکسن نیز برای مادر باردار، مادر شیرده، افراد زیر ۱۸ سال، افراد دارای بیماری حاد با تب یا بدون تب و همچنین افراد با سابقه واکنشهای حساسیتی شدید ممنوع است.
عوارض جانبی واکسن
عوارض خیلی شایع این واکسن که در بالاتر از ۱۰ درصد از گیرندگان واکسن دیده میشود، درد محل تزریق بوده است. همچنین عوارض شایع آن که در بین یک تا ۱۰ درصد از گیرندگان واکسن بروز مییابد، تب موقت، احساس ضعف، سردرد، اسهال و همچنین قرمزی، سفتی، تورم و خارش محل تزریق بوده است. در عین حال عوارض ناشایع آن که بین یک در هزار تا یک درصد گیرندگان واکسن است، راش (نوعی ضایعه پوستی) در محل تزریق، تهوع و استفراغ، خارش در محلهای غیر از تزریق، درد عضلانی، درد مفاصل، خواب آلودگی و گیجی بوده است. در مطالعات بالینی عوارض شدید با این واکسن مشاهده نشده است.
موارد احتیاط در مصرف واکسن چینی مورد استفاده در ایران
- در صورت وجود اختلالات انعقادی و یا کاهش پلاکتهای خون به دلیل خطر خونریزی محل تزریق باید احتیاط شود.
- در افراد با ضعف سیستم ایمنی یا افراد دریافت کننده داروهای مضعف سیستم ایمنی (مانند بیماران سرطانی که در حال دریافت شیمی درمانی هستند) ممکن است پاسخ سیستم ایمنی به واکسن کاهش یابد. در این شرایط اگر امکان محافظت فرد با سایر روشهای پیشگیری وجود دارد، میتوان واکسیناسیون را تا پایان دوره مصرف داروها به تعویق انداخت. در افراد با ضعف مزمن سیستم ایمنی، واکسیناسیون توصیه می شود گرچه ممکن است پاسخ ایمنی کمتر باشد.
- در موارد صرع کنترل نشده یا بیماریهای عصبی پیشرونده و افرادیکه سابقه ابتلا به گیلنباره (نوعی بیماری عصبی) داشتهاند حتما نظر پزشک معالج قبل از دریافت واکسن پرسیده شود.
در مورد تداخل دارویی با سایر داروها مطالعات انجام نشده است.
واکسن آسترازنکا کره جنوبی
واکسن آسترازنکا ساخت کشور کره جنوبی از سبد کوواکس وارد کشور شده است. فاصله بین دو نوبت تزریق واکسن آسترازنکا، ۴ تا ۱۲ هفته است. این واکسن به افراد بالای ۱۸ سال تزریق میشود و تزریق آن برای افراد کمتر از ۱۸ سال و افراد دارای بیماری حاد با تب یا بدون تب و همچنین افراد با سابقه واکنشهای حساسیتی شدید ممنوع است.
بنابراعلام دانشگاه علوم پزشکی تهران، اثربخشی واکسن آسترازنکا علیه ابتلا به بیماری علامتدار کووید-۱۹ در بررسی اولیه سازمان جهانی بهداشت در فوریه ۲۰۲۱، برابر ۶۳ درصد ذکر شده است. هر چند که با افزایش فاصله نوبت اول و دوم از چهار هفته به ۱۲ هفته، اثربخشی بالاتر و تا ۷۹ درصد نیز اعلام شده است.
این واکسن تاییدیه مصرف در برزیل را دارد و در ۵۳ کشور دیگر از جمله در اتحادیه اروپا و ... و همچنین سازمان جهانی بهداشت مجوز مصرف اضطراری دارد.
باید توجه کرد که مانند هر واکسن دیگری، واکسن ۱۹-COVID آسترازنکا هم نمی تواند تمام افرادی را که واکسینه شدهاند، از بیماری ۱۹-COVID محافظت کند.
محلول قابل تزریق این واکسن، محلول بی رنگ متمایل به قهوهای کمرنگ، شفاف تا کمی مات و فاقد ذرات معلق است. ویالهای ۱۰ دز (۵ میلی) این واکسن در بستههای ۱۰ تایی (۱۰۰ دوزی) قرار دارند.
عوارض جانبی احتمالی آسترازنکا
مانند هر داروی دیگر، این فرآورده نیز عوارض جانبی دارد، که البته همه به آن دچار نمیشوند. در مطالعات بالینی انجام شده، تمام عوارض جانبی مشاهده شده خفیف تا متوسط بوده و در عرض چند روز برطرف شدند. در صورت مشاهده هرگونه عوارض جانبی خارج از لیست حتما به پزشک، داروساز یا پرستار خود اطلاع دهید. در صورت نیاز به داروهای مسکن درد یا تب نیز میتوانید از داروهای حاوی استامینوفن استفاده کنید.
عوارض بسیار شایع عبارتند از:
- عوارض موضعی مانند درد، گرمی و خارش محل تزریق
- احساس کسالت عمومی، احساس خستگی و سرگیجه
- تب و لرز
- سردرد
- تهوع
- درد مفاصل یا عضلات.
موارد ممنوعیت استفاده از واکسن آسترازنکا
باید توجه کرد که موارد ممنوعیت مصرف واکسن کرونای آسترازنکا به شرح زیر است:
- وجود سابقه واکنش حساسیتی شدید (آنافیلاکسی) به دوز قبلی یا ترکیبات این واکسن. بهتر است افرادی که سابقه واکنش آنافیلاکسی با سایر فراوردههای غذایی یا دارویی داشتهاند نیز از دریافت این واکسن خودداری کنند.
- در عین حال به جهت احتیاط از نظر بروز آنافیلاکسی، توصیه میشود همه افراد واکسینه شده حداقل ۱۵ دقیقه در مرکز دریافت واکسن بمانند.
- در صورت وجود تب بالای ۳۸ درجه دریافت واکسن باید به تعویق افتد و فرد از نظر ابتلا به سایر بیماریها از جمله کووید-۱۹ بررسی شود.
- باید توجه کرد که وجود بیماریهای خفیف منع دریافت واکسن نیست.
امیدواریم که توانسته باشیم به این پرسش ( تفاوت واکسنهای کرونا موجود در ایران ) پاسخ مناسب داده باشیم. همچنین میتوانید سوالات خود را از پزشکان متخصص در تله ویزیت بپرسید.
👇 اینجا را کلیک کنید 👇
www.TeleVisit24.com
تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید و دیگر نگران سلامت خود نباشید.