رماتیسم بیماری است که استخوان ها، مفاصل و بافت همبند را درگیر می کند. روماتیسم مفصلی به آرتریت روماتوئید و روماتیسم قلبی به تب روماتیسمی گفته می شود.این بیماری ها در زنان شایع تر از مردان است.ولی برخی از انواع آن مثلا روماتیسم ستون فقرات در مردان شایع تر است .رماتیسم یا آرتریت روماتوئید یکی از بیماری های التهابی سیستمیک مزمن است که سبب تورم و خشکی مفاصل متحرک بدن و در نهایت تخریب غضروف و ایجاد ضایعات استخوانی می شود .این بیماری جزو بیماری های خود ایمنی یا اتوایمیون طبقه بندی می شود چرا که در این بیماری سیستم ایمنی به اشتباه، بافت های مفصلی را به عنوان بافت های خارجی و غریبه تلقی نموده و به آنها حمله می کند.این بیماری در زنان بیشتر از مردان دیده شده و می تواند در هر سنی ایجاد شود .بنابراین اگر بیماری در زمان شروع تشخیص داده نشده و درمان نشود، علاوه بر تحمل دردهای مفصلی تغییرات ظاهری اندام، قطعی خواهد بود.
روماتیسم التهابی کنترل نشده است که به هر قسمتی از بدن از جمله مفاصل، کلیه ها، چشم، ریه یا مغز، صدمه می زند. این التهاب در ابتدا باعث بروز درد، تورم و یا خشک شدن مفاصل می شود اما ممکن است اندام های دیگر بدن نیز دچار این بیماری شوند.
مهمترین علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید خشک شدن مفاصل و درد زیاد آنها به ویژه در دست ها است که در عرض چند ماه ایجاد شده و به مرور زیادتر می شود . احساس مریضی عمومی و خستگی مفرط سایر علایم این بیماری هستند
علائم روماتیسم مفصلی 3 دسته می باشند :
.1علائم عمومی روماتیسم
در 70% موارد، روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی همراه می باشد. ممکن است این علائم در بیمار ، مدت ها قبل از ایجاد درد و تورم مفاصل، ظاهر شود.
.2علائم مفصلی
در 30 درصد باقیمانده روماتیسم مفصلی با این علائم شروع می شود که عبارتند از :
-
تورم مفصل
-
درد مفصل که با حرکت آن یا فشار بر آن بیشتر میشود
-
قرینه بودن مفاصل درگیر
-
لنگان راه رفتن در مواردی که مفاصل اندام تحتانی درگیر میشوند
-
احساس خشکی مفصل که اغلب در صبح بیشتر است و بعد از گذشت چند ساعت بهتر میشود
.3علائم غیر مفصلی
این علائم در 40% بیماران روماتیسمی وجود دارد و بیشتر در بیمارانی که Rheumatoid factor (فاکتور رماتوئید) در آزمایش خون آنها بالا است دیده می شود. مهمترین این علائم عبارتند از:
-
التهاب در اطراف تاندون ها
-
درگیر شدن عروق خونی در هر جایی از بدن :این درگیری بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است اما می تواند در عروق خونی روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره های لنفاوی و کبد نیز باشد. درگیری عروق در هر کدام از این قسمت ها ، علائم مخصوص به آن عضو را به وجود می آورد .
-
درگیر شدن بافت ریه و پرده های اطراف آن که میتواند موجب تنگی نفس شود
-
برجستگی های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول های روماتیسمی Rheumatoid nodules میگویند و در یک چهارم بیماران وجود دارد.
-
درگیر شدن و آسیب چشم در یک درصد از بیماران؛ سفیدی چشم ملتهب ، قرمز و خشک می شود.
-
تب
-
کم خونی
باور عمومی این است که روماتیسم در بین افراد مسن بیشتر رخ می دهد، اما باید بدانید این بیماری ممکن است حتی نوزادان را نیز از بدو تولد درگیر کند. از آنجایی که احتمال می رود یکی از علت های این بیماری، وراثت باشد، تعدادی از کودکان و نوزادان با این بیماری متولد می شوند.دوره جوانی تا میانسالی شایع ترین سن شروع بیماری های روماتیسمی است، حتی نوجوانان نیز گاهی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، اما بر خلاف تصور عموم در در افراد بالای ۵۰ یا ۶۰ سال، کمتر شاهد شروع بیماری رماتیسم مفصلی هستیم.
درمان بیماری روماتیسم
.1مهار بیماری
قبل از هر درمان شیمیایی و خانگی باید تا حد ممکن از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد، به همین منظور از داروهایی استفاده می شود که مانع پیشروی بیماری و درگیری سایر اندام ها شده و بیمار را از رنج و درد بیشتر می رهاند. برای درمان موقت روماتیسم می توان از داروهایی مثل داروهای ضد روماتیسم اصلاح کننده بیماری یا همان DMARDS و داروهای بیولوژیک استفاده کرد.
این داروها با سرکوب سیستم ایمنی بدن و از بین بردن مواد شیمیایی مضر ایجاد شده در بدن سیر پیشرفت بیماری را کند و آهسته کرده و مانع بدشکلی ناشی از بیماری روماتیسم و آسیب مفاصل می شوند.
DMARDS جدید یا همان داروهای بیولوژیک با مهندسی ژنتیک تولید شده و سیتوکین ها یا در واقع همان پروتئین هایی که موجب واکنش دستگاه ایمنی می شوند را بلاک می کنند. با اینکه این داروها معمولا در دسته داروهای گرانقیمت قرار می گیرند، اما معمولا پزشکان برای افرادی که تقریبا از داروهای DMARDS ناامید شده اند،این روش را پیشنهاد می کنند.
علاوه بر داروهایی که اثر درمانی دارند و مانع از پیشرفت بیماری می شوند، پزشکان داروهایی نیز برای تسکین درد مبتلایان روماتیسم تجویز می کنند. این داروهای آرام بخش که شامل داروهای ضد سوزش غیر استروئیدی و کورتیزون می شود، عموما به صورت آمپول یا قرص ارائه شده و در کاهش خشکی و سوزش مفاصل موثر است.
.2جراحی و فیزیوتراپی
علاوه بر موارد گفته شده که عموما روشهای شیمیایی برای درمان روماتیسم هستند، روش های دیگری مثل فیزیوتراپی، استفاده از وسیله های کمکی و عمل جراحی نیز ممکن است از سوی برخی پزشکان و متخصصان پیشنهاد شود.