دیابت یا مرض قند که اختصاراً به آن دیابت گفته می‌شود؛ بیماری است که در آن مقدار ترشح انسولین کمتر از میزان لازم برای طبیعی نگهداشتن قند خون است. انسولین ماده‌ای است که در بدن تمام افراد طبیعی توسط بخشی از غده لوزالمعده ساخته و به داخل جریان خون ریخته می‌شود. این ماده در سوخت و ساز مواد نشاسته‌ای و قندهای ساده و در نتیجه تنظیم قند خون نقش مهمی دارد؛ بنابراین کاهش نسبی آن در جریان دیابت، منجر به افزایش قند خون می شود که در صورت عدم کنترل و تنظیم آن در حد مناسب منجر به ضایعات جبران ناپذیر در قسمتهای مختلف بدن می‌شود. منظور از کاهش نسبی انسولین این است که یا ترشح انسولین از لوزالمعده کاهش می‌یابد و یا اثربخشی آن در بدن کم می‌شود؛ یعنی بهر حال مقدار کافی انسولین در بدن وجود ندارد.
به مرور زمان، افزایش سطح گلوکز خون ناشی از دیابت سبب بروز طیف گسترده‌ای از مشکلات جدی سلامت در انسان می‌شود. اما این مشکلات چه مواردی را شامل می‌شوند، و چگونه دستگاه‌های بدن صدمه می‌بینند؟ آیا می‌توان این آسیب‌ها را به حداقل ممکن کاهش داد؟
وقتی مردم دچار دیابت می‌شوند، یا بدن قادر به تولید انسولین به مقدار کافی نیست یا اینکه قادر نیست تا آن را به نحو مؤثر مورد استفاده قرار دهد. در نتیجه، مقدار قند خون بیش از میزان مورد نیاز افزایش می‌یابد.
گلوکز یا قند خون، منبع اصلی تأمین انرژی و قدرت برای بدن انسان است. این منبع از غذایی که می‌خوریم می‌آید. هورمون انسولین به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا گلوکز را به "سوخت" خود تبدیل کنند.
اثرات دیابت بر سیستم‌ها و دستگاه‌های بدن
اثرات دیابت را می‌توان بر سیستم‌های سراسر بدن مشاهده کرد، که شامل موارد زیر است:
سیستم گردش خون
دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی بزرگ صدمه بزند، که این سبب ایجاد بیماری ماکروواسکولر می‌شود. دیابت همچنین قادر است تا به رگ‌های خونی کوچک آسیب برساند، که این سبب ایجاد بیماری مایکروواسکولر می‌شود.
عوارض ناشی از بیماری ماکروواسکولر شامل حمله قلبی و سکته مغزی است. در هر حال بیماری ماکروواسکولر را می‌توان از طرق زیر پیشگیری کرد:
• ترک دخانیات
• کنترل فشار خون و لیپیدها
• مصرف آسپیرین
• استفاده از داروهای تجویزی
بیماری مایکرکوواسکولر می‌تواند سبب بروز مشکلات چشم، کلیه و عصب‌ها شود، اما کنترل مناسب دیابت می‌تواند به پیشگیری از این عوارض کمک کند.
سیستم قلبی عروقی
قند خون بیش از حد انعطاف‌پذیری رگ‌های خونی را کاهش می‌دهد و سبب باریک شدن آنها و ایجاد مشکل در جریان خون می‌شود.
دیابت هم‌اندازۀ سیگار کشیدن یا کلسترول بالا ریسک فاکتور بزرگ بیماری قلبی است.
بر مبنای نظر CDC خطر سکته مغزی یا مرگ بر اثر بیماری قلبی به میزان 200 تا 400 درصد در افراد بزرگسال دچار دیابت افزایش پیدا می‌کند.
سیستم عصبی
وقتی مردم مبتلا به دیابت می‌شوند ممکن است دچار نوروپاتی یا آسیب دیدگی عصب شوند. این مورد نیز ناشی از عدم تحویل اکسیژن کافی توسط رگ‌های خونی است.
تقریباً 50 درصد افراد دارای تشخیص دیابت دچار درجاتی از آسیب به عصب هستند. "انستیتو ملی بیماری‌های دیابت و گوارش و کلیه" می‌گوید، مشکلات عصب به 60 تا 70 درصد بیماران دیابتی آسیب می‌رساند.
صدمه به عصب معمولاً در حدود 25 سال یا بیشتر پس از تشخیص دیابت بروز می‌کند. شایع‌ترین شکل آن نوروپاتی جانبی یا پیرامونی است،که سبب بروز درد و بی‌حسی در موارد زیر می‌شود.
• انگشتان پا
• پا
• ساق پا
• بازو
دیگر اشکال نوروپاتی به سیستم عصبی اتونومیک (غیر ارادی) و دستگاه‌های داخلی بدن و باسن و قسمت فوقانی پاها آسیب می‌زند.
سیستم ادراری
به مرور زمان، سطح بالای قند خون به رگ‌های خونی داخل کلیه آسیب می‌زند. این صدمه مانع کار کلیه‌ها در فیلتر کردن اضافات خون می‌شود.
دیابت یکی از علل اصلی بیماری کلیوی است.
اثرات دیابت بر عملکردهای جسمانی
بینایی
28.5 درصد افراد بزرگسال دچار دیابت در سنین 40 سال به بالا دچار آسیب دیدگی شبکیۀ چشم هستند که می‌تواند به نابینایی منجر شود.
گوارش
دیابت شایع‌ترین علت بروز فلج معده (گاستروپارزی) شناخته می‌شود. گاستروپارزی نوعی بیماری است که باعث کند شدن حرکت غذا از معده به داخل رودۀ باریک (کوچک) می‌گردد.
فلج معده می‌تواند سبب بروز موارد زیر شود:
• تهوع
• استفراغ
• ریفلاکس اسید
• نفخ
• درد ناحیۀ شکمی
• کاهش وزن در صورت شدید بودن بیماری
عملکرد جنسی
صدمات مرتبط به دیابت رگ‌های خونی و سیستم عصبی ارادی می‌توانند اثرات منفی بر عملکرد جنسی داشته باشند. دلیل این موضوع این است که دیابت می‌تواند توانایی بدن در ارسال و اجراء پاسخ به محرک‌های جنسی را دچار اختلال کند.
مردان دچار دیابت تا سه بار بیشتر از مردان غیر دیابتی در معرض خطر ابتلاء به اختلال نعوظ قرار دارند. در آنها همچنین گرایشی به ابتلاء زودهنگام به این اختلال دیده می‌شود.
مردم دچار دیابت همچنین به سرعت دیگر مردم در مقابل زخم‌ها و جراحات التیام پیدا نمی‌کنند. این موضوع نیز ناشی از ضعف‌های سیستم گردش خون است که باعث کاهش جریان موارد زیر در بدن می‌شود:
• خون
• اکسیژن
• مواد غذایی
این عوامل سبب ایجاد اختلال در عملکرد گلبول‌های سفید خون برای مقابله با عفونت می‌شود.
چگونه دیابت بر دیگر بخش‌های بدن تأثیر می‌گذارد
اثرات دیابت در مورد بخش‌های فهرست شده در زیر قابل ملاحظه است:
رگ‌های خونی
رگ‌های خونی جایی است که بخش بزرگی از مضرات دیابت آغاز می‌شود.
سطح بالای گلوکز در خون سبب می‌شود که رگ‌های خونی باریک‌تر شوند و انعطاف پذیری شریان‌ها کاهش یابد. این باعث ایجاد محدودیت در جریان خون و اکسیژن می‌شود و به آسیب دیدگی بیشتر فرآیندهای جسمانی و دستگا‌ه‌هایی که در بالا فهرست شدند، منجر می‌گردد.
پا
مردم دچار دیابت باید بسیار مراقب وضعیت پاهای خود باشند، زیرا بسیاری از جنبه‌های این بیماری می‌تواند باعث آسیب دیدگی پاها شود. در صورت وخامت این صدمات، احتمال قطع عضو در بیمار وجود دارد.
نفروپاتی صدمه زننده به پاها می‌تواند مانع احساس ناراحتی‌های شایع مثل تاول زدن در مردم دچار دیابت شود. اگر تاول نادیده گرفته شود، گردش ضعیف خون می‌تواند باعث کندی ترمیم آسیب‌ها و تحریک عفونت‌ها شود، که این می‌تواند موردی بسیار جدی باشد.
پینه، زخم پا، و خشکی پوست نیز می‌توانند از جمله مشکلات مردم دچار دیابت باشند.
چشم
بالا بودن قند خون می‌تواند به رگ‌های خونی شبکیۀ چشم آسیب برساند. به مرور زمان، این مشکل به تاری دید، کاهش بینایی و حتی کوری منجر می‌شود.
به علاوه، CDC خاطرنشان می‌کند که افراد دچار دیابت بیش از دیگران در خطر ابتلاء به آب مروارید قرار دارند.
پوست
صدمات دیابت به پوست شامل طیفی از خفیف تا شدید است.
مشکلات خفیف پوستی در این مورد شامل موارد زیر است:
• خشکی پوست
• وصله‌های پوستی
• بروز لکه‌های تیره روی پوست (اکانتوز نیگریکانز)
مردم دچار دیابت همچنین بیشتر احتمال دارد که از مشکلات رایج پوستی شامل موارد زیر رنج ببرند:
• عفونت‌های باکتریایی مثل گل مژه و جوش
• عفونت‌های قارچی مثل عفونت پای ورزشکاران
• خارش
وصله‌های گرد، قهوه‌ای، فلس‌مانند که در پوست به صورت بی‌ضرر بروز می‌کنند و به عنوان درموپاتی دیابتی شناخته می‌شوند.
مشکلات پوستی شدیدتر می‌تواند شامل زخم‌های دیابتی باشد. زخم‌های سر بازی بروز می‌کنند که روند التیام آنها بسیار کند است.
نیکروبیوزیس لیپوئیدیکا دیاباکتریوم (NLD) به صورت نواحی متورم بروز می‌کند و می‌تواند تشدید یابد، و خارش‌آور و دردناک شود. این بیماری نادر ممکن است در صورت باز بودن زخم‌ها نیازمند درمان پزشکی باشد.
در نهایت تاول‌های دیابتی با سطوح کنترل نشدۀ گلوکز خون مرتبط هستند. احتمال بروز فوران گزانتوماتوز وجود دارد زیرا مقادیر بسیار بالای تری‌گلیسیرید را می‌توان همراه مقادیر بسیار بالای قند مشاهده کرد.
قلب
در مقایسه با افراد غیر دیابتی مردمان مبتلا به دیابت گرایشی به ابتلاء به مشکلات جدی قلبی در سنین پایین‌تر دارند.
بر مبنای اعلام "انجمن دیابت آمریکا" در سال 2010 احتمال بستری شدن افراد دچار دیابت در سنین 20 و بالاتر در بیمارستان بر اثر حملۀ قلبی 1.8 بار بیشتر از این احتمال در مورد افراد غیر مبتلا به دیابت بود. به علاوه، دیابت مکرراً همزمان با دیگر اختلالات مثل چاقی که بر قلب فشار وارد می‌کنند، توسعه پیدا می‌کند.
ارتباط با سایر بیماری‌ها
دیابت یکی از عوامل تشدید کننده در مورد بیماری‌های زیر محسوب می‌شود:
فشار خون بالا
بالا بودن فشار خون یک ریسک فاکتور بیماری قلبی است. بر مبنای اعلام CDC، از هر 10 بیمار دچار دیابت هفت نفر به هیپرتانسیون مبتلا هستند.
کتواسیدوز
کتواسیدوز بیماری بسیار خطرناکی است که معمولاً فقط در افراد دچار دیابت نوع 1 بروز می‌کند. وقتی سطوح بالای گلوکز خون درمان نشود، بدن برای تأمین انرژی از مواد شیمیایی سمی به نام کتون‌ها استفاده می‌کند. این کتون‌های تشکیل شده در خون سبب خشکی دهان، تهوع، دردهای معده، تنگی نفس و حتی بروز کمای دیابتی و مرگ می‌شوند.
وضعیت هیپرگلیسمی هیپراسمولار(HHS) وقتی بروز می‌کند که قند خون به میزان بسیار زیاد افزایش پیدا کرده باشد. این مورد بیشتر در دیابت نوع 2 رخ می‌دهد. بیمار به مرور زمان دچار HHS می‌شود و در این حالت بدن وی دچار کم‌آبی شدید می‌گردد. بیمار دچار حالت گیجی می‌شود و حتی ممکن است به کما برود.
سندرم متابولیک
بیمار ممکن است دچار سندرم متابولیک باشد اگر سه مورد از 5 علامت زیر در وی مشاهده گردد:
• قند خون ناشتای بالا
• HDl یا کلسترول "خوب" پایین
• هیپرتانسیون
• دور کمر بزرگ
• سطوح بالای تری‌گلیسیرید
سندرم متابولیک با داشتن اضافه وزن و نیز عدم تحرک مرتبط است، و خطر بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
اثرات کوتاه مدت و درازمدت
در واقع تمامی مشکلات دیابت سبب می‌شوند که بدن انسان در درازمدت دچار ضعف و بیماری گردد.
در کوتاه مدت، یکی از بارزترین اثرات دیابت بالا و پایین رفتن سطوح قند خون است.
در درازمدت، سطوح بالای قند خون به رگ‌های خونی و عصب‌ها آسیب می‌زند. مردمی که به طور درازمدت دچار دیابت بوده‌اند بیشتر احتمال دارد که دچار بیماری قلبی شوند.
مشکلات چشمی و از دست دادن بینایی نیز در افراد دچار دیابت در طولانی مدت بیشتر شایع است. همچنین بیماری کلیوی هر قدر زمان ابتلا به دیابت در بیمار طولانی‌تر باشد، شدیدتر است.
اگرچه دیابت یک بیماری بسیار جدی است، بسیاری از افراد مبتلا به دیابت از یک زندگی فعال، شاد و سرشار برخوردارند. این موضوع به میزان زیادی با تغییرات سبک زندگی و استفاده از مراقبت‌های مؤثر پزشکی مرتبط است.
دستورالعمل ارائه شده در زیر می‌تواند به حفظ سلامت در بیماران دیابتی کمک کند:
• برای پایش میزان متوسط قند خون تست A1C را منظماً انجام دهید
• فشار خون خود را در محدودۀ سالم نگه دارید
• سطوح کلسترول خون را مدیریت کنید
• در مورد آموزش‌های مربوط به دیابت اطلاعات به روز داشته باشید
• معاینۀ چشم را به طور منظم انجام دهید
• پاهای خود را به طور منظم بررسی کنید
• سطح گلوکز خون را به صورت مداوم پایش کنید
• با مراقبان بهداشت و درمان خود همکاری نزدیک داشته باشید.
امیدواریم که توانسته باشیم به این پرسش ( دیابت و اثرات آن سیستم‌ها و دستگاه‌های بدن ) پاسخ مناسب داده باشیم. همچنین می‌توانید سوالات خود را از پزشکان متخصص در تله ویزیت بپرسید.
اینجا را کلیک کنید 👇👇
www.TeleVisit24.com
تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید و دیگر نگران سلامت خود نباشید.