ندول یا گره تیروئید چیست؟

گره‌های تیروئید یا ندول‌های تیروئید توده‌هایی هستند که معمولاً از یک غده تیروئید سالم بوجود می‌آیند. آنها نشان دهنده یک نئوپلاسم تیروئید هستند، اما تنها درصد کمی از این‌ها سرطانی می‌شوند. گره تیروئید نوعی برجستگی است که اکثرا از خود نسج تیروئید منشا می گیرد و در داخل یا بر سطح آن رشد می کند و معمولا ارتباطی با پر کاری یا کم کاری غده تیروئید ندارد.

این توده‌ها ممکن است به صورت جامد، کیست حاوی مایع، یا ترکیبی از هر دو حالت باشند. اکثر گره‌های تیروئید خوش‌خیم هستند؛ به این معنی که بی‌خطرند و تاثیر منفی روی بدن ندارند. البته در موارد نادر ممکن است ندول تیروئید سرطانی باشد. گره ها یا ندول های تیروئید قسمتهای برجسته گرد یا بیضوی شکل هستند که ممکن است در تیروئید ایجاد شوند. این گره ها معمولاً خطری ایجاد نمی کنند ولی به ندرت ممکن است تغییرات بدخیمی در آن ها ایجاد شود. که باید با تست های تشخیصی آن را تعیین کنیم.

گره های تیروئید گاهی توسط خود افراد به هنگام نگاه کردن در آینه تشخیص داده می شوند و فرد متوجه یک برجستگی در جلوی گردن می شود. گاهی نیز به طور اتفاقی در سونوگرافی گردن و یا عکس برداری های دیگر و یا هنگام معاینه توسط پزشک مشخص می شود.

علل گره‌های تیروئید

عوامل بسیاری می‌تواند باعث ایجاد ندول‌های تیروئید شود. علل شایع ندول‌های تیروئید عبارت‌اند از:

کمبود ید:

ید توسط غده تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئیدی استفاده می‌شود، اما سطح پایین ید می‌تواند باعث ایجاد ندول‌های تیروئید شود. اگر چه کمبود ید می‌تواند باعث ایجاد ندول تیروئید شود، اما این موضوع در امریکا شایع نیست.

رشد بیش از حد بافت تیروئید (آدنوم):

دقیقاً مشخص نیست چرا بافت تیروئید شروع به رشد بیش از حد می‌کند، اما می‌توان آن را یکی از علت‌های ایجاد ندول‌های تیروئید دانست. رشد بیش از حد و غیر سرطانی بافت تیروئید ممکن است با توجه به‌اندازه خود، دردسرهایی برای بیمار ایجاد کند، ازجمله ایجاد پرکاری تیروئید.

کیست‌های تیروئید:

این حالت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که یک آدنوم شروع به تحلیل رفتن می‌کند.

التهاب مزمن تیروئید (تیروئیدت):

وجود یک بیماری زمینه‌ای می‌تواند در غده تیروئید ایجاد التهاب ‌نماید، مانند بیماری هاشیموتو. معمولاً این حالت با کم کاری تیروئید در ارتباط است.

گواتر چند گره‌ای یا مولتی ندولار:

در این حالت در اثر اختلال غده تیروئید یا کمبود ید، غده تیروئید بزرگ می‌شود.

سرطان تیروئید:

فقط درصد کمی از ندول‌های تیروئید سرطانی هستند. ندول‌های بزرگ تیروئید که باعث ایجاد درد می‌شوند، بیشتر باید مورد توجه قرار گیرند.

علائم

بیشتر ندول‌های تیروئید خیلی کوچک هستند و متوجه وجود آن نمی‌شوید.

اگر ندول تیروئید بزرگ باشد، می‌توانید آن را حس کنید و یا متوجه ورم گردن خود شوید.

 -احساس درد در ناحیه گلو و یا مثل اینکه گلوی شما گرفته است.

 -قورت دادن غذا به سختی

- نفس کشیدن سخت و مشکل

- عصبی بودن، ضربان تند قلب، تعریق زیاد و یا کاهش وزن که این ها علائم پرکاری تیروئید هستند که در این حالت، غده تیروئید هورمون زیادی تولید می کند.

 -احساس خستگی یا افسردگی، مشکلات حافظه، داشتن یبوست، خشکی پوست یا احساس سرما که این ها علائم کم کاری تیروئید هستند که در این حالت، غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی کند.

تشخیص

پس از اینکه یک ندول تیروئید یافت شد، در اکثر مواقع از آن سونوگرافی بعمل می‌آید تا تشخیص تأیید گردد و ماهیت ندول مشخص گردد. اندازه‌گیری سطوح هورمون محرکه تیروئید و آنتی بادی ضد تیروئید به تشخیص وجود یا عدم وجود یک بیماری عملکردی تیروئید مثل هاشیموتو کمک می‌کند. بافت برداری آسپیراسیون نیز از جهت بررسی بافت ندول بعمل می‌آید.ندول‌های تیروئید در جوانان و کودکان بسیار شایع هستند. تقریباً ۵۰٪ از مردم یک ندول دارند، اما آنها معمولاً توسط پزشک در طول یک معاینه پزشکی تشخیص داده یا اتفاقی در طول بررسی یک بیماری غیر مرتبط کشف می‌شوند.

بافت برداری آسپیراسیون

یکی از روش‌ها برای تشخیص اینکه ندول بدخیم است یا خیر، بافت برداری آسپیراسیون است، که از دید بسیاری دقیق‌ترین، مقرون به صرفه‌ترین و حساس‌ترین نوع آزمایش می‌باشد. این روش معمولاً مقدار کافی از سلول‌های توده مربوطه برای تشخیص در اختیار می‌گذارد ولی در برخی موارد مشکوک، مجبور به برداشت توده توسط جراحی می‌شوند.در نمونه برداری آسپیراسیون تیروئید بهترین راه نمونه برداری با هدایت دستگاه سونوگرافی است که در آن پس از مشخص شدن محل دقیق توده در تصاویر سونوگرافی از بافت گره یا توده با کمک یک سوزن باریک نمونه گرفتهمی شود و به این ترتیب پاسخ پاتولوژی قابل اطمینان خواهد بود، در صورتی که نمونه برداری بدون هدایت سونوگرافی انجام شود ممکن است نمونه گرفته شده دقیق نبوده و به این ترتیب پاتولوژی نامشخص خواهد بود.نمونه برداری سوزنی (FNA) در برخی مراکز با کمک بی حسی و در برخی مراکز بدون بی حسی انجام می شود که در اینصورت ممکن است برای بیمار بسته به آستانه درد آزاردهنده باشد به همین دلیل بهتر است قبل از انجام نمونه برداری از شرایط آن مطمئن شوید.

آزمایش خون

آزمایش خون یا تصویر برداری ممکن است قبل از بافت برداری یا بجای آن مورد استفاده قرار گیرند. احتمال وجود توده‌ای که هورمون تیروئیدی از خود ترشح می‌کند (که احتمال سرطانی بودن چنین توده‌ای کمتر است) با اندازه‌گیری سطوح هورمون محرکه تیروئید(TSH)، هورمون تیروئید(T4) و تری‌یدوتیرونین(T3) بررسی می‌شود.بررسی سطوح آنتی بادی‌های تیروئید جهت تشخیص احتمال بیماری‌های خودایمنی تیروئید نیز ممکن است انجام شود.

تصویربرداری

در کنار آزمایش خون ممکن است از سونوگرافی برای تعیین اندازه، موقعیت و ماهیت ندول (کیستیک بودن آن) بعمل آید.همچنین از اسکن هسته‌ای تیروئید نیز می‌توان برای تشخیص نوع ندول بهره جست.

درمان

اگر در سونوگرافی و نمونه گیری ندول تیروئید خوش خیم باشد معمولاً نیاز به جراحی نیست و باید از طریق سونوگرافی پیگیری شود. معمولاً بین ۶-۱۲ ماه بعد سونوگرافی انجام می شود. در صورتی که ندول ها بزرگ شده باشند یا تظاهرات سونوگرافیک آنها تغییر کرده باشد لازم است که مجدداً نمونه گیری انجام شود.گاهی اوقات تیروئید و ندول های آن در حدی بزرگ می شوند که ایجاد علایم انسدادی در  فرد می کنند و ممکن است تنگی نفس یا حتی گیر کردن غذا را باعث شوند. در این شرایط با وجود خوش خیم بودن گاهی لازم است تیروئید جراحی شود.

در صورتی که جواب نمونه گیری بدخیم باشد لازم است که تیروئید بطور کامل خارج شود و براساس نوع بدخیمی و اندازه آن گاهی لازم است قطره ید رادیواکتیو بعد از عمل تیروئید داده شود. این قطره به منظور از بین بردن سلولهای احتمالی باقی مانده از تیروئید می باشد که معمولاً یک مرتبه ولی گاهی بیش از یکبار به بیمار داده می شود.عمل جراحی تیروئید ممکن است منجر به کم کاری غده پاراتیروئید به صورت موقت یا دائم شود. غده پاراتیروئید در پشت تیروئید قرار دارد و مسئول کنترل کلسیم خون است و کم کاری آن منجر به افت کلسیم خون می شود که با مصرف قرص سونوگرافی جبران می شود.گاهی به هنگام عمل جراحی تیروئید عصبی که به تارهای صوتی می رسد آسیب می بییند و باعث می شود بیماران مدتی دچار تغییر صدا و گرفتگی آن شوند که به مرور زمان معمولاً بهبود می یابد.بیماری که به هر علت تیروئیدش برداشته شده است لازم است مادام العمر قرص تیروئید مصرف کند و اگر به علت بدخیمی، تیروئید برداشته شده، بیمار باید مرتب تحت نظر باشد. بر این اساس احتمال عود بیماری معمولاً از سونوگرافی و آزمایش تیروگلوبولین (Tg) استفاده می شود. در صورتی که نتوانیم احتمال عود را با این آزمایشات تعیین کنیم لازم است اسکن کل بدن نیز انجام شود و براساس نتایج اینها تصمیم گیری در مورد ادامه درمان انجام می شود.