تشخیص و درمان عفونت کلیه

عفونت کلیه یک بیماری دردناک و ناخوشایند است که معمولاً در اثر سیستیت ایجاد می شود ، یک عفونت شایع مثانه است.

اکثر مبتلایان به سیستیت به عفونت کلیه مبتلا نخواهند شد ، اما گاهی اوقات باکتریها می توانند از مثانه به یک یا هر دو کلیه منتقل شوند. اگر بلافاصله با آنتی بیوتیک درمان شود ، یک عفونت کلیه صدمه جدی ایجاد نمی کند، اگرچه احساس ناخوشایندی خواهید داشت. اگر عفونت کلیه درمان نشود، می تواند بدتر شود و بعضی اوقات باعث آسیب دائمی کلیه شود. علائم عفونت کلیه غالباً ظرف چند روز بروز می‌یابد و با تب، لرز، احساس بیماری و درد پهلو و پشت بدن همراه است.

عفونت کلیه چیست؟

عفونت کلیه یا در اصطلاح پزشکی پیلونفریت فقط یکی از گونه‌های مختلف عفونت‌هایی است که با اصطلاح پوششی عفونت مجاری ادراری (UTI) از آنها یاد می‌شود و موارد زیر را شامل می‌شود:

• سیستیت حاد غیرپیچیده (عفونت مثانه)
• عفونت مکرر مثانه
• عفونت پیچیده مجرای ادرار
• ورم و عفونت پروستات (پروستاتیت)
• عفونت کلیه (پیلونفریت)
• عفونت مجرای ادرار ناشی از سوندگذاری

طبقه‌بندی کلی‌تر عفونت دستگاه ادراری به شرح زیر است:

• عفونت مجاری ادراری تحتانی که شامل پیشابراه، مثانه و غده پروستات در مردان می‌شود.
• عفونت مجرای ادراری فوقانی که از آن با اصطلاح عفونت کلیه یاد می‌شود.

علائم عفونت کلیه

علائم عفونت کلیه اغلب طی چند ساعت بروز می کند.

شما می توانید احساس تب ، لرز ، بیمار و احساس درد در پشت یا سمت خود کنید.

علاوه بر احساس ناخوشایندی از این قبیل ، ممکن است علائم عفونت ادراری (UTI) مانند سیستیت نیز داشته باشید.

این شامل:

• نیاز به پوست ناگهانی یا بیشتر از حد معمول دارد
• درد یا احساس سوزش در هنگام خارش
• پوست بو یا ابری
• خون در پوست شماراجعه کرد

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر احساس تب داشتید  یا احساس درد در شکم ، قسمت تحتانی کمر یا دستگاه تناسلی دارید ، به فوق تخصص نفرولوژی (کلیه) یا متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادراری) مراجعه کنید.

اگر علائمی  دارید که بعد از گذشت چند روز بهبود نیافت ، یا اینکه خون در ادرار خود مشاهده کردید، باید یک پزشک معالج را ببینید.

اگر فکر می کنید فرزند شما ممکن است عفونت کلیوی داشته باشد، فوراً با پزشک معالج تماس بگیرید.

اگر نمی توانید با یک پزشک معالج ملاقات کنید و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارید ، به نزدیکترین مرکز مراقبت فوری خود  بروید .

علل و عوامل خطر عفونت کلیه

باکتری‌ها از راه میزراه (لوله تخلیه ادرار از مثانه) به دستگاه ادراری دسترسی پیدا می‌کنند، سپس در دستگاه ادراری بالا می‌روند و باعث عفونت کلیه می‌شوند. عفونت کلیه (مجرای ادرار فوقانی) معمولاً شدیدتر از عفونت مجرای ادرار تحتانی است، چون باکتری‌ها جریان خون (باکتریمی) خروجی از کلیه‌ها را نیز آلوده می‌کنند و در نتیجه فرد به بیماری وخیم‌تری مبتلا می‌شود.

عامل‌های متعددی احتمال عفونت کلیه و مجاری ادراری را افزایش می‌دهد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بانوان در دوران قبل از یائسگی بیشتر مستعد عفونت کلیه و مجرای ادرار هستند. عامل‌های خطر این گروه خاص به شرح زیر است:
  • مقاربت
  • سابقه عفونت مجرای ادرار
  • استفاده از اسپرم‌کش‌ها
  • سابقه ابتلا مادر به عفونت‌های مکرر مجاری ادراری که فرد را به لحاظ ژنتیکی مستعد این بیماری می‌کند.
• برخی بانوان باردار در این دوران عفونت ادراری را تجربه می‌کنند، چرا که در این دوران رحم بزرگتر می‌شود و با فشار آوردن به حالب حرکت ادرار را در این بخش آهسته می‌کند.
• پس از دوران یائسگی نیز عامل‌های فیزیولوژیک مانند خشکی واژن، بی‌اختیاری ادرار، احتباس ادراری و افتادگی مثانه و دیگر اندام‌های حفره لگن احتمال عفونت‌های کلیه و مجرای ادرار را افزایش می‌دهد.
• بزرگ شدن پروستات در آقایان یکی از عامل‌های خطر عفونت کلیه و مجرای ادرار محسوب می‌شود.
• سوندهای ادراری (سوند فولی) نیز از علل عفونت کلیه و مجرای ادرار به شمار می‌آید. این سوندها در شرایطی به کار برده می‌شود که بیمار به دلیل فلج شدن (مثانه نوروژنیک)، بزرگ شدن پروستات (BPH)، سرطان پروستات، بیماری شدید، استراحت مطلق، بی‌اختیاری ادرار (ناتوانی در نگه داشتن ادرار) یا از کار افتادن و نقص عملکرد مثانه نتواند به طور طبیعی ادرار کند. سوندهای ادراری به راحتی باکتری‌ها را از خارج مستقیماً وارد مثانه و دستگاه ادراری می‌کند.
• سنگ کلیه و ناهنجاری‌های ساختاری دستگاه ادراری نیز عفونت کلیه را به دنبال دارد. احتباس ادراری (مسدود شدن جریان ادرار) و وجود مشکل در تخلیه ادرار اجازه می‌دهد که باکتری‌ها تا کلیه بالا بروند و چون جریان ادرار مختل شده است، ادرار نمی‌تواند باکتری‌ها را بشوید و از بدن خارج کند. مسدود شدن جریان ادرار نوعی عفونت متمرکز و موضعی ایجاد می‌کند که در دیگر بخش‌های دستگاه ادراری نیز پخش می‌شود.
• استنت مجاری ادراری برای از بین بردن انسداد ناشی از سنگ یا تومور کلیه در حالب قرار داده می‌شود. استنت‌گذاری نیز یکی از علل بالقوه عفونت کلیه محسوب می‌شود. در واقع هر عمل یا وسیله درگیر کننده دستگاه ادراری، از قبیل استنت‌گذاری، سیستوسکوپی، نمونه‌برداری و تراشیدن پروستات از راه میزراه (TURP) احتمال عفونت کردن مجاری ادراری را افزایش می‌دهد.
• دیابت نیز از علل عفونت کلیه در مردان و زنان است. دیگر داروها یا عارضه‌های سرکوب کننده عملکرد ایمنی بدن نیز فرد را در معرض عفونت کلیه قرار می‌دهد.
• عامل‌های خطر عفونت کلیه در کودکان عبارت است از: جنسیت مونث (دختر بودن)، ختنه نکردن پسر بچه‌ها، ناهنجاری‌های ساختاری مجاری ادراری و سفید پوست بودن

تشخیص عفونت کلیه

برای تشخیص ابتلا به عفونت کلیه ، پزشک در مورد علائم و سابقه پزشکی اخیر شما سؤال خواهد کرد. پزشک آزمایش ادرار را انجام می دهند تا ببینند آیا مبتلا به عفونت کلیه هستید؟ اگر عفونت ادراری شما تائید شده باشد ، پزشک عمومی برای بررسی بیشتر شما را مستقیماً به یک متخصص (فوق تخصص نفرولوژی یا متخصص اورولوژی) ارجاع می دهد

درمان عفونت کلیه

مهم‌ترین مولفه در درمان عفونت کلیه، مانند هر عفونت باکتریایی دیگر، درمان زودهنگام با آنتی‌بیوتیک تحت نظر پزشک است. پس از تشخیص عفونت معمولاً آنتی بیوتیک تجربی، یعنی آنتی‌بیوتیک پوشش دهنده تمام ارگانیسم‌های باکتریایی احتمالی مولد بیماری، تجویز می‌شود. آزمایش ادرار و خون جهت بررسی رشد باکتری‌ها (کشت ادرار و کشت خون) انجام می‌شود.

چنانچه نوع باکتری مشخص شود، پزشک آنتی بیوتیک را تغییر می‌دهد و نوعی را تجویز می‌کند که در برابر آن نوع باکتری خاص فعال‌تر است. اگر باکتری در برابر آنتی بیوتیک تجویز شده اولیه مقاومت نشان دهد، آنتی بیوتیک به سرعت به نوعی تغییر داده می‌شود که ارگانیسم‌ها در برابر آن مقاومت کمتری دارند. مصرف آنتی بیوتیک خوراکی با آب و مایعات کافی معمولاً درمان خانگی موثری برای عفونت کلیه غیرپیچیده و عفونت مجاری ادراری محسوب می‌شود. درمان‌های خانگی غیردارویی مبتنی بر مصرف مایعات، فراورده‌های قره‌قات (ضد میکروب گیاهی) یا طب سوزنی بدون مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت کلیه توصیه نمی‌شود.

اما اگر علائم عفونت کلیه شدید و همراه با تهوع و استفراغ غیرقابل کنترلی باشد که مصرف دارو را غیرممکن کند، یا اگر کنترل عفونت با مصرف داروهای معمول خوراکی دشوار باشد، بیمار بستری می‌شود تا آنتی بیوتیک درون وریدی، سرم جبران کننده کاهش آب بدن و دیگر روش‌های کنترل علائم را دریافت کند. بستری کردن در صورت پیچیده بودن عفونت کلیه ضروری است.

خوددرمانی برای عفونت کلیه تنها زمانی مجاز است که بیمار با عفونت‌های خفیف و مکرر دستگاه ادراری روبرو باشد. چنانچه بیمار با نشانه‌های عفونت کلیه آشنا باشد و پزشک صلاحیت وی برای خوددرمانی را تایید کند، پزشک آنتی بیوتیک‌های مناسب را قبل از بروز علائم تجویز می‌کند تا بیمار دارو را به محض مشاهده علائم مصرف کند.