آشنایی با روش تشخیص پوکی استخوان

ساختار نرمال استخوان حفره حفره و نازک می‌شود و توانایی تحمل نیروهایی که هر روزه بر استخوان وارد می‌شود کمتر می‌شود. تشخیص پوکی استخوان به این صورت است که شکستگی‌های ناشی از بیماری پوکی استخوان می‌توانند شدید باشند، باعث درد شوند و بر کیفیت زندگی فرد اثر گذار باشند.  شکستگی های ناشی از پوکی استخوان بیشتر در ستون مهره، شکستگی لگن، مچ دست و معمولاٌ بدنبال زمین خوردن ایجاد می شوند.

علل بیماری پوکی اسخوان

این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم می‌شود. همچنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین وویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود. در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافت‌های استخوانی  می‌گیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوان‌ها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه پوکی استخوان می‌گردد. همچنین با بالا رفتن سن تخریب بافت استخوانی بیش از ساخت آن می‌شود و با گذشت زمان و در دوران کهنسالی این عارضه بروز می‌کند. برخی از بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید، کم‌کاری غدد جنسی، آرتریت روماتوئید،بیماری کوشینگ و دیابت و مصرف برخی داروها مثل کورتن و لووتیروکسین ، فورزماید ، هپارین ، فنیتوئین نیز در طول زمان باعث پوکی استخوان می‌گردند. عوامل دیگری نیز مثل کم‌تحرکی یا کمبود وزن بیش از ۱۰٪ نسبت به وزن دوران جوانی یا بی‌ام‌آی کمتر از ۱۹ ، عوامل وراثتی و اعتیاد به الکل باعث پوکی استخوان هستند. باور بر این بود که مصرف بیش از اندازه کافئین از فاکتورهای خطر است اما تحقیقات تازه نشان می‌دهد ارتباط زیادی بین استئوپروزی و مصرف کافئین وجود ندارد.

تشخیص

تشخیص استئوپروز معمولاً به دنبال یک شکستگی بالینی حاد یا انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان مسجل می‌شود رادیوگرافی‌ها می‌توانند شکستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند ولی شواهد پرتونگاری کاهش توده استخوانی تا هنگامی که ۳۰٪ از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود. عکس‌های پرتونگاری شاخص خوبی برای تشخیص استئوپروز نیستند زیرا نفوذ کم یا بیش از حد اشعه در فیلم عکاسی روی کیفیت آن تأثیر می‌گذارد، از این‌رو رادیوگرافی‌ها راهنماهای خوبی برای پی بردن به استئوپروز نیستند و غالباً تشخیص براساس سنجش تراکم مواد معدنی استخوان مسجل می‌گردد.

  سنجش تراکم استخوان چیست؟

در مطالعات مختلف بارها از پوکی استخوان به عنوان یک بیماری پیچیده نام برده شده است که عوامل متعددی مانند ژن ها  و عوامل محیطی متعدد در بروز آن موثر هستند. از آنجایی که این بیماری تا زمان بروز شکستگی قابل شناسایی نمی باشد و در نهایت با بروز شکستگی در عضو قابل تشخیص می باشد به عنوان بیماری خاموش خوانده می شود.

در سرتا سر دنیا پوکی استخوان عامل بیش از ۹/۸ میلیون شکستگی در استخوان می باشد به طوری که هر ۳ ثانیه یکبار یک استخوان بر اثر پوکی استخوان می شکند.

سنجش تراکم استخوان عبارت است از روش های تشخیص میزان تراکم معدنی استخوان که از این روش معمولا به جهت پیشگیری از شکستگی های استخوان استفاده می شود.

چگونه تراکم استخوان اندازه گیری می شود؟

برای سنجش تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد، ولی رایج ترین روش آن، استفاده از روش DEXA است.

DEXA که مخفف عبارت Dual Energy X-ray Absorptiometry است، روشی است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده می کند.

در این روش از دو منبع، اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد سنجش تراکم آن را دارند فرستاده می شود.

مقداری از اشعه توسط استخوان جذب شده و مقداری از آن از استخوان عبور کرده و از سمت دیگر بدن خارج می شود.

مقدار هر کدام از این دو اشعه بعد از خروج از بدن توسط یک گیرنده اندازه گیری می شود.

هر چه تراکم استخوانی بیشتر باشد (به این معنی که خلل و فرج و فضاهای خای ریز داخل استخوان کمتر باشند) مقدار بیشتری از اشعه ایکس را جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را می دهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده می رسد.

اشعه دریافتی توسط گیرنده یا دتکتور Detector به یک کامپیوتر رفته و در آنجا مقیاس مقدار اشعه به مقیاس میزان تراکم استخوان تبدیل می شود.

استفاده از دو منبع اشعه ایکس به منظور دقیق تر کردن اندازه گیری است.

دو نوع دستگاه اسکن برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد: اسکنرهای مرکزی و اسکنرهای محیطی.در دستگاه های اسکنر مرکزی تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی شده و در دستگاه های اسکنر محیطی تراکم استخوان های محیطی تر مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان بررسی می شود.

در اسکنر های مرکزی ابتدا بیمار بر روی تخت دستگاه به پشت دراز می کشد و از او خواسته می شود که در حین انجام تست بی حرکت باشد.

سپس دتکتور یا اسکنر Scanner دستگاه بر روی قسمتی از بدن که قصد اندازه گیری تراکم استخوان آن را دارند قرار گرفته و یک منبع اشعه ایکس پرتو را به سمت استخوان هدف می تاباند.

این استخوان معمولا ستون مهره یا مفصل ران در ناحیه لگن است. این استخوان ها محل هایی هستند که بیش از بقیه استخوان ها بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی می شوند.اسکن یا سنجش تراکم استخوان حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد.

برای انجام تست سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد.

مهمترین راه در کنترل این بیماری پیشگیری از آن است. با این حال در صورت بروز بیماری، نیاز به درمان آن وجود دارد.

 بازسازی مدل استخوان

 معمولا از داروهای بیس فسفوناتی (bisphosphonate) در درمان پوکی استخوان استفاده می گردد که نقش آنها افزایش حجم توده استخوان است.اکثر بیمارانی که از این داروها استفاده می کنند ممکن است حداکثر تا 1% چگالی استخوانشان افزایش یابد ولی همچنان خطر شکستگی استخوان در آنها وجود دارد و این خطر احتمالی در حدود 50% می باشد.تحقیقات نشان می دهد که هیچ ارتباطی بین میزان مصرف این داروها با کاهش خطر شکستن استخوان وجود ندارد.دانشمندان دریافته اند که این داروها ، نرخ بازسازی استخوان را کند می کنند .در زنان یائسه (menopausal womens)  احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر است.اما نکته ای که در خصوص پوکی استخوان بسیار حائز اهمیت است ،  تحرک و فعالیت بدنی است.تراکم استخوان رابطه مستقیم با میزان تحرک انسان دارد.بنابراین چگالی استخوان یک فرد کارمند با یک ورزشکار دونده متفاوت می باشد.

 علت این امر (تحرک و فعالیت در افزایش تراکم استخوان) را می توان در یک قانون پزشکی بسیار مهم جستجو نمود. قانون ولف (Wolff Law) که توسط جراح و اناتومی شناس سرشناس آلمانی در سال 1836 تشریح شد ، بیان می دارد که حالت و شکل استخوان در انسان و حیوانات با بارهای فیزیکی که به آن وارد می شوند ، سازگار است.مثلا قسمتی از کف پا که بار وزن انسان را تحمل می کند بسیار محکم تر و متراکم تر از استخوان دنده می باشد. حتی این قانون در مورد عضلات بدن ، قلب ، کلیه و دیگر اعضای بدن نیز صادق می باشد. ورزشکاران بدنساز (body building) ، هنگام ورزش با وزنه ، عضلات خود را دچار پارگی های میکروسکپی می کنند و بدن برای مقابله با آن ضمن بازسازی آن قسمت ها ، حجم و چگالی عضله را به مرور زیاد می کند تا بتواند راحت تر آن بارها را تحمل کند و این قانون جالب و البته مهم در خصوص پیشگیری به پوکی استخوان اهمیت ویژه ای دارد.

اینجا را کلیک کنید 👇👇

www.televisit24.com

تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید و دیگر نگران سلامت خود نباشید.