سنجش تراکم استخوان Bone Mineral Densitometry یا به اختصار BMD روش متداول برای سنجش مقدار تراکم استخوان‌های بدن است. در این روش که مقدار وزن مواد معدنی استخوان رادر هر سانتی‌متر مکعب اندازه می‌گیرند. یک معیار نسبی از مواد معدنی استخوان را بدست می‌دهد ولی چگالی واقعی استخوان سنجیده نمی‌شود. کاربرد بالینی آن برای اندازه‌گیری غیر مستقیم از مقدار پوکی استخوان بیمار می‌باشد .
تراکم سنجی استخوان، که به آن جاذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه، DEXA یا DXA نیز گفته می شود، از دوز بسیار کمی تشعشع یونیزان برای تولید تصاویر داخل بدن (معمولاً ستون فقرات تحتانی (کمر و باسن)) برای اندازه گیری میزان ضعف استخوان استفاده می کند. این روش معمولاً برای تشخیص پوکی استخوان و ارزیابی خطر فرد در ایجاد شکستگی های پوکی استخوان استفاده می شود. DXA ساده، سریع و غیرتهاجمی است. این آزمون به آمادگی خاصی نیاز ندارد.
آزمایش تراکم استخوان به چه منظور انجام می‌شود؟
پوکی استخوان عموما پس از یائسگی زنان رخ می‌دهد. این بیماری در آقایان کمتر رایج است و در کودکان به ندرت دیده می‌شود. در استئوپروزیس، تخلخل استخوان افزایش می‌یابد. این موضوع باعث شکنندگی استخوان می‌شود. همچنین از DXA برای بررسی اثر درمان‌های انجام شده بر پوکی استخوان، استفاده می‌شود.
تراکم استخوان در چه مواردی کاربرد دارد؟
DXA اغلب برای تشخیص پوکی استخوان استفاده می شود، بیماری که اغلب زنان را بعد از یائسگی تحت تأثیر قرار می دهد. اما ممکن است در مردان و به ندرت در کودکان نیز مشاهده شود. پوکی استخوان شامل ضعف تدریجی استخوان و همچنین تغییرات ساختاری است که باعث لاغری، شکنندگی و شکستگی استخوان می شود.
DXA همچنین در ردیابی اثرات درمان پوکی استخوان و سایر بیماری هایی که باعث ضعف استخوان می شود، موثر است.
آزمایش DXA همچنین می تواند خطر ابتلا به شکستگی در فرد را ارزیابی کند. خطر شکستگی توسط سن، وزن بدن، سابقه شکستگی قبلی، سابقه خانوادگی شکستگی پوکی استخوان و مسائل مربوط به سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل تحت تأثیر قرار می گیرد.
آزمایش سنجش تراکم استخوان برای چه افرادی پیشنهاد می‌شود؟
احتمال پوکی استخوان در برخی افراد بیشتر از سایرین است؛ به همین دلیل این آزمایش برای افراد با ویژگی‌های زیر توصیه می‌شود:
-
افرادی که تیروئید پرکار دارند.
-
افرادی که دیابت نوع یک دارند.
-
افرادی که سابقه خانوادگی شکستگی لگن دارند.
-
زنانی که پس از یائسگی، داروهای استروژن‌دار مصرف نکرده‌اند.
-
افرادی که میزان کلاژن داخل ادرار آن‌ها بیشتر از حد نرمال است.
-
افرادی که دارای ترک‌خوردگی در مهره‌های ستون فقرات هستند.
-
افرادی که تجربه شکستگی در اثر یک ضربه خیلی جزئی داشته‌اند.
-
آقایانی که دارای بیماری‌های خاص کلیوی، کبدی و روماتوئید هستند.
-
زنانی که در دوران یائسگی به سر می‌برند و قد آن‌ها بلندتر از 170 سانتی متر یا وزنشان کمتر از 57 کیلوگرم است.
-
افرادی که از برخی داروهای خاص از جمله داروهای خانواده کورتیکو استروئید، داروی‌های ضد تشنج و ... استفاده می‌کنند.
اقدامات لازم قبل از انجام آزمایش تراکم سنجی استخوان چیست؟
باید از 24 ساعت قبل از انجام DXA، از مصرف مکمل‌های کلیسم‌دار جلوگیری شود. بهتر است لباس گشاد، راحت، بدون زیپ و دکمه پوشیده شود. بیمار نباید کلید، کیف پول، انواع زیور آلات و ... را در هنگام تصویربرداری به همراه داشته باشد زیرا در فرآیند تصویربرداری اختلال ایجاد می‌کند.
در صورتی که بیمار در چند روز گذشته تست باریوم یا تصویربرداری با ماده حاجب (ماده کنتراست‌زا) انجام داده باشد، لازم است پزشک را مطلع کند. در این مواقع پزشک آزمایش DXA را 10 تا 14 روز، به تعویق می‌اندازد.
پزشک باید از عدم بارداری بیمار مطمئن باشد زیرا اشعه ایکس حتی به میزان بسیار کم، برای جنین خطرناک است. تست تراکم سنجی استخوان از جمله آزمایش‌هایی است که در زمان بارداری خیلی ضروری نیست و در اکثر موارد، بعد از بارداری انجام می‌شود.
آزمایش تراکم استخوان در چه قسمت‌هایی از بدن انجام می‌شود؟
آزمایش تراکم استخوان در قسمت‌های مختلف بدن قابل انجام است. قسمت‌هایی از بدن که به عنوان محل‌های استاندارد برای انجام آزمایش تراکم استخوان مشخص شده‌اند، شامل ستون فقرات کمری، گردن، استخوان ران هستند. البته امروزه آزمایش تراکم استخوان از مچ دست و ساعد نیز انجام می‌شود. این دو محل برای بیماران مبتلا به روماتیسم که به علل مختلف دچار شکستگی‌های مکرر مچ دست می‌شوند، بسیار کارآمد است.
چند وقت یک بار باید آزمایش تراکم استخوان انجام داد؟
اگر مبتلا به پوکی استخوان هستید و تحت درمان این بیماری، داروهای خاصی مصرف می‌کنید، ممکن است پزشک معالجتان از شما بخواهد سالی یک بار این آزمایش را انجام دهید تا میزان تاثیر داروها در تراکم استخوان‌هایتان بررسی شود.
اینجا را کلیک کنید 👇👇
www.TeleVisit24.com
تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید و دیگر نگران سلامت خود نباشید.