آشنایی با اختلال تنگی مجاری ادرار

کار اصلی مجرای ادرار در مردان و زنان هدایت ادرار به خارج از بدن است. ضمن اینکه در مردان، نقش مهمی در انزال ایفا می‌کند. مجرا ادرار لوله ای است که ادرار توسط آن از مثانه و بدن خارج می شود.هنگامی که زخم ناشی از تورم، آسیب یا عفونت و ... مجرای ادرار را مسدود کند یا جریان ادرار را در آن کاهش دهد، فرد به اصطلاح دچار تنگی مجرای ادرار می‌شود و ممکن است با عوارض بیشماری روبرو شود. این بیماری بیشتر در مردان مشاهده می شود، اما ممکن است در زنان نیز وجود داشته باشد. مردان بالای 55 سال بیشتر در معرض فشارهای ادراری هستند.

این بیماری می تواند منجر به بروز علائم خفیف تا شدیدی در ادرار شود، از جمله:

• تورم آلت تناسلی مرد: تنگی ادرار می تواند منجر به التهاب آلت تناسلی مرد شود.
• فوریت ادرار: تمایل به ادرار ناگهانی ممکن است یکی از علائم تنگی مجرای ادراری باشد.
• پروستاتیت: التهاب یا عفونت غده پروستات می تواند در اثر فشار کمر ناشی از انقباض ایجاد شود.
• فشار برای دفع ادرار: فرد ممکن است برای شروع و ادامه جریان ادرار مجبور به فشار بیش از حد معمول شود.
• خون در ادرار: خون موجود در ادرار هرگز طبیعی تلقی نمی شود و باید توسط یک پزشک متخصص بررسی شود.
• تکرر ادرار: در این شرایط ممکن است مجبور شوید زیاد به دستشویی بروید، اما مقدار ادرار در هر بار رفتن به دستشویی کمتر باشد.
• عفونت دستگاه ادراری (UTI): عفونت دستگاه ادراری در مردان غیر طبیعی است. عفونت ادراری می تواند نشانه تنگی مجرای ادرار باشد.
• درد در هنگام ادرار کردن: ادرار به طور معمول دردناک نیست و شروع درد جدید در هنگام ادرار می تواند نشانه یکی از مشکلات دستگاه ادراری، از جمله تنگی ها باشد.
• جریان آهسته یا کاهش جریان ادرار: وقتی ادرار نتواند به راحتی از طریق مجرای ادرار حرکت کند، ممکن است مقدار ادرار جاری در یک زمان مشخص کاهش یابد یا جریان ضعیفی داشته باشد.
• احتباس ادرار: این وضعیت ناتوانی در تخلیه کامل مثانه است .همچنین می تواند منجر به حساسیت شکمی، التهاب و درد زیر دکمه شکم شود.
• خون در منی: مانند خون در ادرار، خون در مایع منی نیز طبیعی تلقی نمی شود و می تواند نشانه بسیاری از مسائل مختلف از جمله تنگی باشد.
• درد شکمی: در افرادی که احتباس ادرار دارند ممکن است در صورت پر شدن بیش از حد مثانه، شکم درد داشته باشند. این امر همچنین می تواند منجر به برجستگی در شکم پایین در زیر دکمه شکم شود.

انواع تنگی مجرای ادرار

چهار نوع تنگی مجرای ادرار وجود دارد:

ایدیوپاتیک: در این وضعیت علت تنگی ناشناخته است.

التهابی: عفونت یا مشکل دیگری باعث التهاب مجرای ادرار می شود.

آسیب زا: آسیب دیدگی مجرای ادرار باعث ایجاد انقباض مانند شکستگی لگن می شود.

یاتروژنیک: این نوع از تنگی در اثر درمان دارویی با یک بیماری متفاوت ایجاد می شوند.

علل تنگی مجرای ادرار

علل ایجاد بافت اسکار در مجرای ادراری در نتیجه موارد زیر است:

• سابقه جراحی سیستوسکوپی از طریق مجرای ادرار و وارد کردن یک اندوسکوپ و یا استفاده طولانی مدت از سوند فولی در مجرای ادرار برای خارج کردن ادرار از مثانه
• آسیب به مجرای ادرار یا لگن از زیر بیضه ها مثل لگد
• پروستات بزرگ شده یا سابقه جراحی پروستات به منظور کاهش سایز غده پروستات در مردان
• سرطان مجرای ادرار یا سرطان پروستات
• عفونت ها و بیماری های مقاربتی جنسی
• سابقه پرتو درمانی به منظور درمان سرطان

عوامل خطر تنگی مجرای ادراری

در حالی که تنگی مجرای ادرار در مردان بسیار بیشتر دیده می شود، اما در زنان و کودکان نیز رخ می دهد.

عوامل خطر مشترک در بین زنان و مردان برای این بیماری، عبارتند از:

• شکستگی یا ضربه لگن
• عفونت های دستگاه ادراری (UTI)
• عفونت های مقاربتی (STI)، از جمله سوزاک
• روشهایی که در مجرای ادرار یا از طریق آن انجام می شوند.

تشخیص تنگی مجرای ادرار

در ابتدا برای تشخیص بیماری، متخصص اورولوژی سوالاتی درباره علائم بیمار و پرونده پزشکی فرد مطرح می کند. سپس معاینه فیزیکی بیمار صورت گرفته و در صورت نیاز آزمایشات دیگری به منظور تشخیص علت اصلی تنگی مجرای ادرار، محل تنگی مجرا و میزان تنگی مجرا صورت می گیرد. از جمله آزمایشات جانبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آنالیز ادرار – در این نوع آزمایش نمونه ادرار جهت بررسی نشانه هایی از عفونت، خون و سرطان، گرفته می شود.
• آزمایش جریان ادرار – در این آزمایش قدرت و میزان جریان ادرار سنجیده می شود.
• سونوگرافی مجاری ادرار – میزان باقیمانده ی ادرار در این نوع آزمایش سنجیده می شود.
• سونوگرافی لگن – بعد از ادرار کردن، سونوگرافی لگن انجام می شود، تا حضور ادرار در مثانه بررسی شود.
• آزمایش MRI
• آزمایش X-ray
• سیتوسکوپی

درمان تنگی مجرای ادراری

برای تنگی مجرای ادراری روش های درمانی متعددی وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار قابل انتخاب است. از جمله این روش ها عبارتند از:

 روش های اندوسکوپیک:بریدن یا گشاد کردن و دیلاتاسیون قطعه تنگ شده با اندوسکوپ

 روش های جراحی اناستوموتیک:بریدن و خارج سازی قطعه تنگی و اناستوموز و پیوند مجدد دو سر مجرا

 روش های جایگزین مجرا:بریدن و خارج سازی قطعه تنگ شده و استفاده از گرفت و مخاط دهان به جای مخاط مجرا در قسمت تنگ شده بهترین روش برای تنگی مجرای ادراری بریدن و خارج کردن بخش تنگ مجرا می باشد.

هیچ روشی که بتواند به شکل ۱۰۰ درصد از عود دوباره جلوگیری کند وجود ندارد. بنابراین در مواردی که جراح احتمال عود مجدد تنگی را می دهد و یا بیمار دچار عودهای متعدد پس از جراحی می شود، از بیمار خواسته می شود که تا مدتی پس از جراحی به خود سوند بزند (CIC).

 روش تعبیه فنرهای مجاری:یکی دیگر از روش های رایج درمان، تعبیه فنر های مجاری (Stent) در مقاطع وجود تنگی می باشد که باعث می شود مجرا ساختار خود را حفظ کرده و ارتباط برقرار شود.در مواردی که نتوان با روش های ساده تر تنگی را ترمیم کرد، از روش جراحی باز استفاده می کنیم.

پیشگیری تنگی مجرای ادراری

اکثر افراد قادر به پیشگیری از ایجاد تنگی مجرای ادرار نیستند. در اکثر مواقع این شرایط یک عارضه جانبی بالقوه شناخته شده از جراحی می باشد. افرادی که از کاتتر ادراری استفاده می کنند، می توانند با استفاده از کاتتر با اندازه مناسب، خطر تنگی را کاهش دهند.

از انتقال مقاربتی و سایر انواع عفونت های دستگاه ادراری خودداری کنید، اما مهمتر از همه این است که در صورت مشکوک شدن سریع به دنبال درمان آن باشید.

در سایت  www.TeleVisit24.comتنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت ، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید.