علل و علائم اولسر یا آفت دهان

اولسر یا آفت دهانی (Canker Sores)، زخم‌های کوچک دردناکی هستند که در داخل دهان ایجاد می‌شود. این بیماری از شایع‌ترین بیماری‌های دهان و دندان است که افراد بسیاری را مبتلا می‌کند. زخم‌های حاصله از این عارضه، رنگی سفیدِ مایل به زرد دارند که گِرد یا بیضی شکل هستند اغلب در بزرگسالی ظاهر می‌شوند. آفت دهانی یا زخم‌های کانکر معمولاً روی قسمت‌های نرم تر دهان مانند زبان، داخل گونه‌ها و لب‌ها ایجاد می‌شوند.

زخم‌ها معمولاً به خودی خود بهبود می‌یابند، اما پس از گذشت مدت زمانی دوباره در همان مکان یا در مکان جدیدتر ظاهر می‌شوند. استرس، آسیب جزئی به قسمت داخلی دهان، میوه‌ها و سبزیجات اسیدی و غذاهای تند و گرم می‌توانند باعث ایجاد این بیماری شوند.

اولسر یا آفت دهان ناحیۀ دردناکی در دهان و لثه است. اولسرهای دهان زیر عنوان زخم شانکر نیز شناخته می‎شوند.

اگرچه آفت‌های دهان در اغلب موارد بی‎خطرند، برخی از آنها ممکن است بسیار ناراحت کننده باشند و خوردن، نوشیدن و مسواک زدن را برای مردم به کاری سخت و طاقت‌فرسا تبدیل کنند.

آفت‌های دهان از نظر اندازه متفاوتند و علایم دقیق این آفت‌ها بستگی به نوع آفت‌ مبتلا به فرد دارد.

شایع‌ترین اولسرها یا آفت دهان کدامند؟

آفت‌های استاندارد در گونۀ داخلی ظاهر می‎شوند و حدود یک هفته دوام دارند. اغلب آنها بی‌ضررند و بدون هر گونه مداوای پزشکی خود به خود از بین می‎روند.

سه نوع اصلی آفت دهان وجود دارد که عبارتند از:

آفت هرپسی‌ شکل

آفت‌های هرپسی شکل یک زیرنوع اولسرهای آفتی هستند و نام آنها برگرفته از شباهتی است که از نظر شکل بین آنها و زخم‎های ایجاد شده توسط هرپس (تبخال) وجود دارد. خلاف هرپس، آفت‌های هرپسی شکل مسری نیست. اولسرهای مزبور بسیار سریع دوباره برمی‎گردند و ممکن است چنین به نظر برسد که این اختلال هرگز بهتر نمی‎شود.

آفت های کوچک

این نوع آفت‌ها از نظر اندازه می‎تواند از 2 میلی‎متر تا حداکثر 8 میلی‎متر باشد. زخم‎های مزبور به طور معمول برای بهبود به حدود 2 هفته زمان نیاز دارند و سبب بروز درد خفیف می‎شوند.

آفت های بزرگ

آفت‌های بزرگ از نظر اندازه بزرگ‎تر از زخم‎های کوچک بوده و اشکال نامنظمی دارد، امکان دارد به صورت برجسته ظاهر شوند و نسبت به زخم‎های کوچک به شکل عمیق‎تری درون بافت نفوذ کنند. رفع آنها ممکن است به چند هفته زمان نیاز داشته باشد و احتمال دارد که پس از محو شدن جای زخم ناشی از آنها باقی بماند.

علایم

آفت دهان می‎توانند دردآور باشند، و این درد ممکن است بر اثر خوردن غذا، نوشیدن و در صورت فقر بهداشت دهان و دندان تشدید شود.

ضایعات آفت‌های هرپسی شکل ممکن است:

• به صورت بیش از حد دردناک درون دهان بروز یابند

• به سرعت دوباره برگردند، بنابراین عفونت‎ها حالت پایدار کنند

• از نظر ابعاد افزایش پیدا کنند، و در نهایت به همدیگر متصل شده یک آفت بزرگ تکه تکه ایجاد کنند

• برای التیام به 10 روز یا بیشتر وقت نیاز داشته باشند

• در هر کجای دهان بروز کنند

این زخم‎ها در زنان بیش از مردان و نیز در افراد مسن بیش از دیگر گروه‎های سنی دیده می‎شوند.

علایم اولسرهای کوچک و اولسر‎های بزرگ دهان شامل موارد زیر است:

• یک اولسر یا تعداد بیشتری از آنها که بر روی بخش داخلی گونه، سقف دهان یا زبان ظاهر می‎شوند

• نمای ظاهری آنها ضایعاتی مدور با حاشیۀ قرمز است و بخش میانی آنها ممکن است به رنگ زرد، سفید یا خاکستری باشد

در طول دوره‎های شدیدتر عود آفت‌های دهان، برخی از مردم ممکن است دچار تب، تنش، و ورم غدد شوند.

علل

علت دقیق بروز آفت‌های دهان هنوز روشن نیست و این دلیل از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با وجود این، برخی علل و چند عامل شایع هست که می‎توانند باعث تهاجمی شدن آفت‌های دهان شوند و شامل موارد زیرند:

• سیگار

• مرکبات و دیگر غذاهای دارای اسید یا ادویۀ زیاد

• دندان‎های مصنوعی و قالب‌های دندانی نامناسب یا دیگر دستگاه‌هایی که ممکن است در دهان و لثه سایش ایجاد کنند

• استرس یا اضطراب

• تغییرات هورمونی در طول بارداری، بلوغ، و یائسگی

• برخی داروها شامل بتا بلوکرها و داروهای ضد درد

• عوامل ژنتیکی

برخی از مردم ممکن است بر اثر یک اختلال پزشکی دیگر یا به دلیل کمبود تغذیه دچار آفت دهان شوند.

اختلالاتی مثل بیماری سلیاک، بیماری کرون، کمبود ویتامینB12، کمبود آهن، یا ضعف سیستم ایمنی می‎تواند محرک شکل‎گیری اولسر دهان باشند.

آیا آفت‌های دهان سرطانی هستند؟

سرطان دهان و آفت‌های دهان از نظر علایم متمایز هستند. به هر جهت، همان گونه که اشاره شد آفت‌های تازه ایجاد شده یا آفت‌های پایدار نیاز به بررسی دارند.

چند تفاوت بنیادی بین اولسرها یا آفت‌های دهان و آنچه می‎تواند سرطان دهان باشد وجود دارد:

• آفت‌های دهان اغلب با درد همراه هستند حال آنکه سرطان دهان فاقد درد است.

• آفت‌های دهان در طول حدود 2 هفته از بین می‎روند، در حال که سرطان دهان از بین نمی‎رود و اغلب گسترش پیدا می‎کند.

• لکه‎های ایجاد شده توسط سرطان دهان زبرند و خراشیدن آنها آسان نیست.

• سرطان دهان اغلب ترکیبی از نواحی قرمز و سفید یا نواحی سفید وسیع است که روی زبان، پشت دهان، لثه‎ها یا داخل گونه‎ها ظاهر می‎شوند.

• سرطان دهان اغلب اوقات با مشروبخواری بیش از حد یا مصرف دخانیات مرتبط است.

چه هنگامی به پزشک مراجعه کنیم

مردمی که مکرراً دچار آفت‌ دهان می‎شوند ممکن است یافتن این را که چه وقت باید به دکتر مراجعه کنند، مشکل بیابند.

به هر جهت، برخی موقعیت‎ها وجود دارد که در آنها فرد باید در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کند.

• آفت‌ غیر دردناک در یک ناحیه یا نواحی بیشتری از دهان ظاهر می‎شود

• آفت‌های غیر معمول که در یک نقطۀ تازه از دهان ظاهر می‎شوند

• آفت‌هایی که گسترش پیدا می‎کنند

• آفت‌هایی که بیش از سه هفته ادامه پیدا می‎کنند.

دیگر مردم ممکن است مراجعه به پزشک را در دستور کار قرار دهند اگر آفت‌های دهان در آنان دارای مشخصات زیر باشد:

• آفت‌هایی که مشخصاً دردناک یا بزرگ هستند

• آفت‌هایی که با تب همراه باشد

• آفت‌های در صورت مصرف یک داروی جدید ایجاد شوند

• آفت‌های ثانویه به عفونت‎های باکتریایی باشند.

آفت‌های دهان چگونه درمان می‎شوند؟

در بسیاری از موارد درد و ناراحتی ناشی از آفت‌های دهان در طول چند روز تخفیف می‎یابد و سپس در طول حدود دو هفته بدون نیاز به درمان از بین می‎روند.

برای مردمی که دچار آفت‌های دهانی دردناک‎تر یا آفت‌های برگشت کننده هستند، این احتمال وجود دارد که دندان‌پزشک محلولی را برای کاهش ورم و تخفیف درد تجویز کند.

در عین حال امکان تجویز پماد یا دهانشویۀ ضد میکروبی برای استفادۀ مستقیم در ناحیۀ زخم وجود دارد.

آیا می‎توان از آفت‌های دهان پیشگیری کرد؟

آفت‌های دهان معالجۀ شناخته شده‎ای ندارند و معمولاً در سراسر عمر فرد امکان برگشت دارند.

اگرچه بروز آفت‌ دهان ممکن است گریزناپذیر باشد، برخی کارها هست که مردم می‎توانند در راستای کاهش شدت یا کاهش موارد رنج ناشی از عود این آفت‌ها انجام دهند.

برخی روش‎های پیشگیری در این مورد شامل موارد زیر است:

• مشورت با پزشک برای تغییر داروهایی که روشن است علتی برای بروز اولسر دهان هستند

بیماران عزیز می‌توانند از طریق اپلیکیشن تله ویزیت - TeleVisit، به ارتباط مستقیم با متخصصین بپردازند و بصورت مجازی سوالات خود را از پزشک متخصص بپرسند و راهکارهای درمانی را از پزشک مورد نظر خود دریافت نمایند.

• اجتناب از مصرف غذاهایی که می‎توانند محرک بروز اولسر دهان شوند

• تمیز نگه داشتن دهان با مسواک زدن و استفادۀ هر روزه از نخ دندان

• اجتناب از محرک‎هایی که در گذشته سبب عود آفت‌ دهان شده‎اند.

خوشبختانه آفت‌های دهان گرایشی به رفع خود به خودی دارند، و درد همراه آفت‌ دهان به طور معمول در طول چند روز از بین می‎رود.

داروهایی در اشکال پماد و محلول برای کمک به کاهش درد و ورم ناشی از آفت‌های دهان وجود دارد، اما این داروها لزوماً به ریکاوری کامل فرد در مورد آفت‌ دهان منجر نمی‎شوند.

برای پیشگیری از عود آفت‌های دهان در آینده مردم باید سعی کنند تا در حد امکان استرس و اضطراب را در خود کاهش دهند.

امیدواریم که توانسته باشیم به این پرسش (علل و علائم اولسر یا آفت دهان) پاسخ مناسب داده باشیم. همچنین می توانید سوالات خود را از متخصصین تله ویزیت بپرسید.