فشار خون عامل اصلى نارسایى مزمن کلیه

کلیه‌ها دو اندام لوبیا شکل و به اندازه یک مشت دست هستند که هر کدام از آن‌ها در زیر استخوان دنده و به صورت قرینه در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. کلیه‌ها روزانه بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ کواتر از خون را تصفیه می‌کنند تا بتوانند حدود ۱ تا ۱۰ کواتر ادرار (که از ضایعات و مایعات اضافه تشکیل شده‌است) را تولید کند.

ارتباط بین فشار خون و بیماری‌های کلیوی

فشار خون به معنی نیرو یا فشاری است که قلب به کمک آن خون را در سراسر بدن به گردش در می‌آورد. حداکثر و حداقل فشاری که از طرف قلب بر روی رگ‌ها وارد می‌شود را با دو عدد نشان می‌دهند. فشار حداکثری به نام فشار سیستولیک شناخته می‌شود و فشار حداقلی فشار دیاستولیک نام دارد.

هنگامی که فشار خون اندازه‌گیری می‌شود، دو عدد اعلام می‌شود. فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه است. اما لازم است بدانید که فشار خون در طول خواب کاهش می‌یابد و در طول روز و در زمانی که بدن تحت استرس است افزایش می‌یابد. این عدد در زمان فعالیت بدنی و ورزش افزایش می‌یابد و بعد از ورزش مجددا به مقدار معمول و یا کمتر از آن می‌رسد. اگر فشار خون بیش از حد بالا باشد خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سکته قلبی و سکته مغزی افزایش می‌یابد. فشار خون بالا همچنین ممکن است به کلیه‌ها نیز آسیب برساند. درمان فشار خون بالا می‌تواند این خطرات را به حداقل برساند.

کلیه توانایی تنظیم هورمون‌هایی را دارد که بر روی تنش رگ‌های خونی تاثیر می‌گذارند. این اندام همچنین در روند دفع مواد زائد از خون نقش کلیدی داشته و به همین دلیل نیز کنترل کننده فشار خون می‌باشد. یکی از عوامل مؤثر بر روی ارتباط بین فشار خون و بیماری‌های کلیوی، نقش کلیه‌ها در کنترل مقدار نمک و آب در بدن است.

بنابراین فشار خون بالا به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی رایج است. فشار خون بالا به کلیه‌های آسیب‌دیده بیشتر آسیب می‌رساند. در بسیاری از بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی، کنترل فشار خون بالا، مهم‌ترین گام برای کاهش خطر ابتلا به آسیب کلیوی است. با درمان فشار خون حتی می‌توان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند حملات قلبی و سکته مغزی را در افرادی که فشار خون بالا دارند، کاهش داد. فشار خون بالا علت و پیامد مهم بیماری کلیوی است.

فشار خون بالا چیست؟

به شدت برخورد خون با دیواره‌های رگ، فشار خون گفته می‌‌شود. حال فشار خون بالا به شرایطی گفته می شود که شدت برخورد خون با دیواره‌ی رگ‌ها زیاد شود. وقتی رگ‌های خونی دچار گرفتگی می‌شوند، سفت می‌شوند.

تاثیر فشار خون بالا بر کلیه چیست؟

فشار خون بالا به رگ‌های خونی موجود در کلیه‌ها آسیب می‌زند و توانایی آن‌ها را کاهش می‌دهد. وقتی فشار جریان خون زیاد باشد، رگ‌ها کمی کشیده می‌شوند تا خون بتواند راحت تر از آن‌ها عبور کند. درنتیجه، این کشش به رگ‌های خونی بدن (از جمله رگ‌های خونی کلیه) صدمه می زند و آن‌ها را ضعیف می‌کند.

اگر رگ‌های کلیه آسیب ببینند، کلیه دیگر نمی‌تواند ضایعات و مایعات اضافه را از بدن خارج کند. درنتیجه این مایعات داخل خون می‌مانند و به دلیل زیاد بودن حجم مایعات داخل خون، فشار خون از قبل هم بیشتر می‌شود.

این مسئله بدن را وارد چرخه‌ای خطرناک می‌کند؛ هرچه فشار خون بیشتر شود تصفیه خون کمتر و درنتیجه فشار دوباره بیشتر و بیشتر می‌شود.

فشار خون و نارسایی کلیه

بیشتر افرادی که فشار خون دارند، هیچ علائمی از خودشان نشان نمی‌دهند. فقط در موارد نادر فشار خون بالا ممکن است کمی باعث سردرد شود.

بیماری‌های کلیوی هم در مراحل اولیه علائمی از خودشان نشان نمی‌دهند. زمانی که این بیماری کمی پیشرفت کند، شخص ممکن است دچار نوعی تورم به نام ادیما یا دراپسی شود.

وقتی کلیه‌ها نتوانند مایعات و نمک اضافه را از بدن دفع کنند، این مایعات در فضای زیر پوست (یا مایعات میان‌بافتی موجود در پلاسما) تجمع می‌کنند و باعث ورم کردن پا، قوزک پا و گاهی نیز ورم کردن دست و صورت می‌شوند.

از علائم دیگر نارسایی کلیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم شدن اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• احساس بیحالی یا خستگی
• نداشتن تمرکز حواس
• مشکل در خوابیدن
• افزایش یا کاهش ادرار
• بیحسی یا خارش پوست
• خشکی پوست
• سردرد
• کاهش وزن
• تیره شدن رنگ پوست
• گرفتگی و درد عضلات
• کوتاه بودن نفس‌ها
• درد قفسه سینه

علائم فشار خون و بیماری‌های کلیوی چیست؟

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در مورد فشار خون این است که شما معمولا نمی‌توانید فشار خون بالا را احساس کنید. به همین دلیل به این بیماری، بیماری خاموش گفته می‌شود. تنها روش قابل اعتماد برای یافتن فشار خون، اندازه‌گیری آن در طول روز است. به ندرت فشار خون بسیار بالا باعث ایجاد سردرد، تنگی نفس، خونریزی بینی و تاری دید می‌شود.

تشخیص بیماری کلیوی و فشار خون بالا

پزشک برای اینکه بتواند تشخیص دهید فشار خون دارید یا نه، باید طی چندین جلسه و با چند تست، فشار خون شما را اندازه بگیرد. فشار خون سیستولیک باید همیشه بیش از ۱۴۰ و فشار خون دیاستولیک باید همیشه بالای ۹۰ باشد. پزشک یا پرستار فشار خون را معمولا با فشارسنج اندازه می‌گیرند.

بیماری کلیه هم با تست خون و تست ادرار مشخص می‌شود که در ادامه درباره هر کدام توضیح می‌دهیم.

تست ادرار

تست نوارکاغذی برای تشخیص آلبومین:

با این تست می‌توان تشخیص داد که آلبومین در خون وجود دارد یا خیر.

نسبت کراتینین ادرار به آلبومین:

پزشک میزان این دو ماده را اندازه‌گیری می‌کند تا بداند نسبت کراتینین به آلبومین ادرار چقدر است.

تست خون

در تست خون پزشک مقداری از خون بیمار را برای نمونه می‌گیرد و آن را برای آزمایش و بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد.

اگر بیماری کلیه را زود تشخیص دهید می تواند آن را درمان کرده و از بروز بیماری‌ها و مشکلات جدی دیگر جلوگیری کنید. بنابراین به محض اینکه خودتان یا پزشکتان کمی به وجود این بیماری مظنون شدید، سریع تست‌های بالا را انجام دهید.

جلوگیری از نارسایی کلیه

بهترین راه برای کند کردن یا جلوگیری از بیماری کلیه (که درنتیجه فشار خون بالا اتفاق می‌افتد) این است که فشار خونمان را کنترل کنیم. برای این کار هم باید دارو مصرف کنیم و هم باید در سبک زندگی‌مان تغییراتی ایجاد کنیم. بعضی از این تغییرات به شرح زیر است:

• خوردن غذاهای سالم
• فعالیت فیزیکی
• ثابت ماندن روی وزن ایده‌آل
• ترک یا عدم استعمال سیگار
• کنترل استرس

فرقی نمی‌کند دلیل اصلی ابتلا به بیماری کلیه چه باشد، در هر صورت فشار خون می‌تواند وضعیت این بیماری را وخیم‌تر کند و آسیب بیشتری به کلیه بزند. افرادی که نارسایی کلیه دارند باید فشار خونشان را کمتر از ۹۰/۱۴۰ نگه دارند.

داروهایی که فشار خون را کنترل می‌کنند، می‌توانند جلوی پیشرفت بیماری کلیه را هم بگیرند. ACE (بازدارنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین) و ARB (مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین) دو تا از موثرترین داروهای کاهش فشار که در جلوگیری از پیشرفت بیماری کلیه هم نقش مهمی دارند.

بیشتر افراد برای کنترل نارسایی کلیه به چندین دارو احتیاج دارند. به همین خاطر، پزشک برایشان دیورتیک یا ادرارآور تجویز می‌کند. داروی  ادرار آور دارویی است که به کلیه‌ها کمک می‌کند تا مایعات اضافه خون را از بدن خارج کنند.

بعضی از افراد علاوه بر این به نوعی بتا بلوکر (مسدودکننده گیرنده آدرنرژیک بتا)، کلسیم بولکر (مسدودکننده کانال کلسیم) و داروهای دیگر فشار خون هم نیاز دارند.

چکاب کلیه بخصوص در افرادی که سابقه‌ی فامیلی یا بیماری زمینه‌ای مثل فشار خون و دیابت دارند حتی در آغاز سنین میان‌سالی هم ضروری است. حتی آزمایش‌ها هم بعد از اینکه ۵۰ درصد کلیه گرفتار شد تشخیص می‌دهند که مشکلی وجود دارد بنا بر این ورزش، تحرک کافی، غذای سالم، مصرف آب کافی و پیشگیری از مصرف موادی که بر انسداد یا نارسایی کلیه اثر منفی دارند را همیشه باید جدی بگیریم و از آن غافل نشویم