در فیزیوتراپی چه اقداماتی برای بیمار انجام میشود؟

فیزیوتراپی یکی از تخصص‌های مراقبت‌های درمانی است و در آن سعی بر بررسی، ارزیابی و درمان وضعیت افرادی است که از لحاظ حرکتی دچار محدودیت‌هایی شده‌اند. فیزیوتراپی Physiotherapy نوعی بازپروری Rehabilitation است. با کمک فیزیوتراپی میتوان درد اندام و مفصل را کاهش داد، حرکات مفاصل را نرمتر و روان تر کرد و کلا به بیمار این امکان را داد تا بهتر حرکت کند. فیزیوتراپی یا بازپروری فیزیکی Physical Therapy شاخه ای از علم پزشکی است که هدف از آن استفاده از روش های فیزیکی غیر تهاجمی (بدون آسیب به بافت مانند آنچه در عمل جراحی با شکافتن بافت انجام میشود) برای بهتر کردن کارکرد سیستم حرکتی فرد و رساندن آن به وضعیت قبل از بیماری است. البته محدوده فعالیت فیزیوتراپی بیش از فقط سیستم حرکتی است.

• فیزیوتراپی درمان هایی فیزیکی را بر روی عضلات، استخوان ها و مفاصل انجام میدهد. مانند کمک به درمان کمردرد، دردهای مفاصل، آسیب های ورزشی و بهبود سریعتر و بهتر سیستم حرکتی بعد از اعمال جراحی که روی آن انجام میشود

• فیزیوتراپی درمان های فیزیکی را برای بهبود کارکرد سیستم تنفسی انجام میدهد مانند کمک به درمان آسم، برونشیت و آمفیزم

• فیزیوتراپی درمان فیزیکی را برای بهبود مشکلات سیستم عصبی انجام میدهد مانند کمک به درمان ضربات وارده به سر، سکته مغزی، آسیب های نخاع، پارکینسون، ام اس و یا بازپروری بیمار بعد از جراحی مغز

در مورد سیستم حرکتی انسان فیزیوتراپ کمک میکند به:

• برگرداندن دامنه حرکتی و قدرت عضلات اندام و تعادل و هماهنگی بین عضلات و اندام ها به وضعیت قبل از بیماری یا بعد از درمان آسیب های سیستم حرکتی (که بدنبال ضربه ایجاد شده و درمان های اولیه آن به توسط ارتوپد انجام میشود) با انجام و آموزش حرکات نرمشی. به عبارت دیگر کمک به برگرداندن کارکرد سیستم حرکتی بعد از اینکه مشکلی در آن ایجاد شود

• آموزش بیمار در استفاده بهتر از وسایل محیط و طرز استفاده از عصا، واکر، ویلچر و اندام مصنوعی و طرز درست راه رفتن بعد از شروع بیماری

• کاهش درد و تورم بیمار با استفاده از گرما، سرما، ماساز، کشش، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و دیگر ابزارها

فیزیوتراپی در بیماری های مغز و اعصاب:

آسیب به سیستم عصبی یکسری عوارض و مشکلاتی را به همراه دارد که عملکرد فرد و اطرافیانش را تحت تاثیر قرار می دهد.از جمله ی این مشکلات تون عضلانی غیرنرمال، ضعف عضلات، مشکلات حفظ تعادل، اختلال در راه رفتن و … است که فیزیوتراپیست برای مدیریت و بهبود آنها اقدام می کند.برای آن دسته از مشکلات نورولوژیکی که پیشرونده اند و برای مدت طولانی همراه فرد هستند و ناتوانایی هایی را برای او به دنبال دارند ، حضور تیم توانبخشی برای مدیریت محدودیت های فرد در تمام مدت ضرورت دارد.فیزیوتراپیست ها با انتخاب مناسب ترین برنامه ی درمانی که هم به فرد و هم به اطرافیانش توجه دارد، می توانند بهترین سطح عملکردی فرد را حفظ کنند یا روند تخریبی بیماری های نورولوژیکی پیشرونده را کند کنند.

بیماری های قلبی عروقی تنفسی:

بیماری ها و اختلالات زیادی می توانند بصورت مستقیم یا غیر مستقیم روی سیستم قلبی عروقی و تنفسی اثر بگذارند .فیزیوتراپیست با کمک به تخلیه ی ترشحات، آموزش الگوی صحیح تنفس، حفظ فعالیت فیزیکی مناسب، آموزش راهکارهایی برای مدیریت علائم توسط خود فرد و… سلامت سیستم قلبی و تنفسی فرد را بهبود می بخشد.یکی از مشکلات شایع عروقی، ادم لنفی است که هدف اصلی فیزیوتراپی در موارد ادم لنفی ،در کنار اقدامات پزشکی، کاهش میزان ادم (تورم) تا حد ممکن، کاهش ریسک عفونت و نرم کردن بافت فیبروتیک است.

بیماری های روماتیسمی و پوستی:

بیماری های روماتیسمی انواع بسیاری دارند که ۳ نوع شایع تر آنها آرتریت روماتویید، آرتروز و پوکی استخوان است.فیزیوتراپیست با در نظر گرفتن شرایط بیمار از درمان های الکتریکی و حرارتی، درمان های دستی و تمرینات مناسب به منظور کاهش درد، کاهش التهاب و سفتی، بهبود قدرت عضلانی و سایر مشکلات همراه بیماری استفاده می کند.در بیماری های پوستی مثل پسوریازیس، فیزیوتراپیست با استفاده از الکتروتراپی، مثلا استفاده از پرتو فرابنفش، به حفظ سلامت پوست بیمار کمک می کند.

بیماری های ارتوپدی و آسیب های ورزشی:

بیماری های ارتوپدی، سیستم عضلانی اسکلتی را درگیر می کنند و شامل شکستگی ها، تعویض مفاصل، آسیب های تاندونی و… می شود که هر کدام پروسه ی توانبخشی مربوط به خود را دارد. برای مثال پس از تعویض مفصل زانو، فیزیوتراپیست با آگاهی از محل برش های جراحی و روند ترمیم بافت و… محدودیت هایی را که پس از جراحی برای بیمار ایجاد می شود کاهش می دهد و به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک می کند.

فیزیوتراپی در سوختگی:

سوختگی ها درجات مختلفی دارند ودر بخش های متفاوتی از بدن می توانند رخ دهند. بیماران با توجه به وسعت و پیچیدگی سوختگی، به میزان متفاوتی از درمان و فیزیوتراپی نیاز دارند.

عوارضی که سوختگی میتواند بجا بگذارد شامل:

مشکلات تنفسی در نتیجه ی استنشاق دود و گاز های سمی، ایجاد اسکار و در صورت نگرفتن درمان مناسب ایجاد تغییر شکل در مفاصل، تورم مفصل و بافت های اطراف آن و… است.

اهدافی که فیزیوتراپی در بیماران سوختگی دنبال می کند، شامل:

پاکسازی راه های هوایی، حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل و جلوگیری از ایجاد تغییر شکل در مفاصل، حفظ طول طبیعی بافت ها، حفظ قدرت عضلانی، به حداقل رساندن تشکیل اسکار و بدست آوردن حداکثر عملکرد فرد است.

فیزیوتراپی در سلامت زنان:

می دانیم که بارداری همراه با تغییر وضعیت قسمت های مختلف بدن نسبت به هم است و این در بعضی از خانم ها مشکلاتی را همراه خود دارد. فیزیوتراپیست می تواند آموزش های لازم بارداری و زایمان و پس از آن را به خانم های باردار بدهد. ورزش های مناسب و ایمن را با توجه به شرایط فرد تعیین کند و مشکلات اسکلتی عضلانی را که گاها به دنبال بارداری ایجاد می شود را شناسایی و درمان کند.در موارد بی اختیاری هم که ممکن است آقایان مسن را هم درگیر کند، فیزیوتراپیست با تقویت عضلات کف لگن به بهبود کنترل فرد کمک می کند.

ماهیت فرایندهای فیزیوتراپی :

فیزیوتراپی، خدمتی است که تنها توسط و یا با هدایت و نظارت یک فیزیوتراپیست صورت می‌گیرد و شامل : بررسی، تشخیص، برنامه ریزی درمانی، مداخله و ارزیابی می‌باشد.

بررسی : شامل معاینه انفرادی و گروهی نقص‌های بالقوه یا بالفعل، محدودیتهای عملکردی، ناتواناییها، یا سایر مشکلاتی که توسط گرفتن تاریخچه، غربالگری و همچنین با استفاده از آزمایشات خاص و اندازه گیری و ارزیابی نتایج معاینات از طریق انالیز آنها در چهارچوب یک فرایند منطقی بالینی می‌توان به آن پی برد.

تشخیص : از معاینات و ارزیابی آنها بدست می‌آید و بیانگر نتیجه حاصل از فرایند منطقی بالینی می‌باشد. تشخیص ممکن است به صورت نقص حرکتی بیان شود یا شامل دسته‌های مختلفی از آسیبها، محدودیتهای حرکتی، توانائیها/ ناتوانیها یا سندرمها باشد.

برنامه ریزی : با تعیین نیاز به مداخله آغاز می‌شود و معمولا به ایجاد برنامه‌ای برای مداخله ختم می‌شود که شامل اهداف نهایی قابل اندازه گیری که با بیمار خانواده یا فردی که از وی مراقبت می‌کند، قابل بحث می‌باشد.

مداخلات : انجام می‌شوند و برای رسیدن به اهداف توافق شده تغییر میابند و میتواند شامل :درمان با دست، بهبود حرکتی، استفاده از وسایل فیزیکی، مکانیکی و الکتریکی-درمانی، آموزش عملکرد، فراهم کردن وسایل کمکی و نحوه استفاده از آنها، راهنمایی و ارایه مشورت به بیمار، مستند سازی، هماهنگی و ارتباطات باشد. مداخلات همچنین ممکن است با هدف پیشگیری از آسیبها، محدودیتهای حرکتی، ناتوانیها یا صدمات صورت گیرند که در این صورت شامل بهبود و حفظ سلامتی، کیفیت زندگی و توانایی در تمام سنین و جمعیتها می‌باشد.

ارزیابی : مستلزم انجام مجدد معاینات با هدف ارزیابی نتایج حاصل می‌باشد.

رایج ترین متد های درمانی در فیزیوتراپی

• الکتروتراپی یا همان استفاده از جریان های الکتریکی، مغناطیسی، لیزر، اولتراسوند و … است. هر کدام از موارد بالا خواص مخصوص خود را دارند. رایج ترین استفاده هایی که از جریان های الکتریکی میشود تحریک پوست یا تحریک عضله و عصب است و ممکن است برای کاهش درد استفاده شود یا برای تقویت و فعالسازی عضله !

• منوال تراپی شامل یکسری تکنیک های دستی است که با هدف کاهش درد یا ناتوانی اسکلتی عضلانی استفاده می شود.

• تمرین درمانی شامل یکسری تمرینات است که مخصوص هر فرد داده می شود و با کاهش التهاب( در صورت وجود)، حفظ دامنه ی حرکتی وبهبود قدرت و استقامت عضلانی به کاهش علائم یا بهبود عملکرد کمک می کند.

• هیدروتراپی بطور خلاصه دو خاصیت مهم آب در رابطه با این موضوع؛ کاهش وزن بدن در آب و از طرفی ایجاد مقاومت در برابر حرکت است. کاهش وزن بدن در آب باعث می شود که وزن روی مفاصل کم شود و فشار کمتری به آنها وارد شود که اهمیت این مسئله را در بیماری های تخریب مفصلی مثل آرتروز شاهد هستیم . از طرفی ایجاد مقاومت توسط آب باعث می شود که تمرینات کمی با مقاومت انجام شود.