کاهش بویایی یا هیپوسمی

هیپوسمی یا کاهش قوه بویایی یک اصطلاح پزشکی است که برای توصیف از دست دادن حداقل بخشی از حس بویایی به کار می‎رود. این اختلال در صورت بروز هم می‎تواند ناراحت کننده باشد و هم خطرناک.

وقتی مردم به مزه یا طعم غذا فکر می‎کنند در حال لحاظ کردن ترکیبی از حس‎ها هستند، که فقط برخی از آنها از زبان و طعم چیزها نشأت می‎گیرد.

حس بویایی با رایحۀ غذاها هم‌بخشی بسیاری دارد، همچنان که بسیاری از مردم متوجه می‎شوند که بعد از یک سرماخوردگی شدید بسیاری از غذاها فاقد طعم و مزه به نظر می‎رسند. این دلیل آن است که چرا برخی از مردم دچار هیپوسمی فکر می‎کنند که از مشکل چشایی رنج می‎برند، در حالی که فقط حس بویایی آنها صدمه دیده است.

علل هیپوسمی

مردم به چند دلیل ممکن است توانایی بویایی خود را از دست بدهند. علل محتمل هیپوسمی عبارتند از:

• انواع آلرژی

• صدمات وارده به سر

• عفونت‎هایی مثل آنفولانزا

• ایجاد غدد کوچک در بینی یا سینوس‎ها، که زیر نام پولیپ شناخته می‎شوند

• انحراف تیغه بینی

مشکلات مزمن سینوس شامل سینوزیت مزمن نیز با کاهش حس بویایی مرتبط شده‎اند.

وقتی سینوس‎ها علی‎رغم درمان به مدت 12 هفته متورم و پر از مخاط باقی بمانند، التهاب درازمدت ممکن است به سلول‎هایی که امکان بویایی را برای انسان ایجاد می‎کنند، آسیب برساند.

پزشکان متخصص در وضعیت‎های آسیب زننده به بینی می‎دانند که کاهش التهاب می‎تواند باعث بهبود حس بویایی شود.

دستکم 250 داروی مختلف نیز می‎توانند به حس چشایی یا بویایی صدمه بزنند، و برخی از آنها می‎توانند سبب بروز هیپوسمی شوند. این داروها موارد زیر را شامل می‎شوند:

• آنتی‎بیوتیک‎هایی مثل آمپی‎سیلین و تتراسایکلین

• داروهای ضد افسردگی نظیر آمی‎تریپ‎تیلین

• آنتی‎هیستامین‎هایی مثل لوراتادین

دیگر تقویت کننده‎های بروز هیپوسمی شامل مجاورت درازمدت با برخی مواد شیمیایی، دود سیگار، یا استفادۀ تفننی از مواد مخدری مثل کوکائین است.

سن نیز یکی از عوامل پیشتاز در ایجاد ضعف در حس بویایی است.

اختلاط مرتبط

هیپوسمی در عین حال می‎تواند نشانه‎ای از دیگر اختلالات مرتبط به سلامت شامل موارد زیر باشد:

• بیماری پارکینسون

• مالتیپل اسکلروزیس (MS)

• بیماری آلزایمر

• چاقی

• دیابت نوع 1

• فشار خون بالا

• سوء تغذیه

بسیاری از مردم دچار هیپوسمی به بیماری پارکینسون مبتلا نمی‎شوند. به هر جهت، اکثریت افرادی که دچار بیماری پارکینسون هستند، بخشی از توانایی قوۀ بویایی خود را از دست می‎دهند.

به علت ارتباط میان هیپوسمی و بیماری پارکینسون، یک تست کاهش حس بویایی می‎تواند به طور بالقوه به تشخیص زودهنگام بیماری مزبور منجر شود.

 MSنیز یکی از بیماری‎هایی است که با هیپوسمی مرتبط شده است. یک مطالعه در مورد افراد دچار MS پی برده است که 40 درصد نمونه‌های مطالعه حداقل دچار کاهش بخشی از قوۀ بویایی بوده‎اند. هر قدر ناتوانی‎هایی مرتبط به MS در بیماران بیشتر باشد، قدرت شناسایی بوهای خاص در آنها کمتر است.

چندین مطالعه پی برده‎اند که افراد دچار دیابت نوع 1 نیز در تشخیص و تمیز دادن بوها دچار مشکل هستند. هر قدر میزان ناراحتی متلابه آنان به علت صدمۀ دیابتیک عصب، که نوروپاتی محیطی نامیده می‎شود، بیشتر باشد، مشکلات آنها در مورد قوۀ بویایی بیشتر است.

اگرچه سرطان‎های سر و گردن به طور مستقیم به حس بویایی لطمه نمی‎زنند، اشعه درمانی مورد استفاده برای این بیماری‎ها می‎توانند سبب کاهش حس بویایی بیماران شود.

هیپوسمی چطور پیشرفت می‎کند؟

هیپوسمی معمولاً بدون درمان نیز بهبود می‎یابد، مخصوصاً اگر انواع آلرژی یا عفونت سیستم تنفسی علت بروز آن بوده باشد. فردی که در هنگام سرماخوردگی متوجه کاهش قوۀ بویایی خود می‎شود، بعد از بهبود بیماری در فاصلۀ چند روز تا چند هفته متوجه بهبود این حس در خود می‌گردد.

وقتی هیپوسمی به علت صدمۀ وارد بر سر یا یک جراحت التهابی قابل ملاحظه درگیر کنندۀ سلول‎های حس بویایی بروز کرده باشد، بهبود کامل بیماری امکان پذیر نیست، حتی اگر عمل جراحی انجام شود.

به هر جهت ثابت شده است که برخی داروها و روش‎های بازپروری حس بوبایی برای مردم دچار هیپوسمی مفید هستند.

آنوزمی چیست؟

آنوزمی اصطلاحی پزشکی به معنی فقدان کامل حس بویایی است.

برخی از مردم با این بیماری از مادر زاده می‎شوند، که در این حالت آنوزمی مادرزادی نامیده می‎شود. به هر جهت، این بیماری بیشتر اوقات بر اثر صدمات وارده بر سر یا مشکلات مربوط به حفره‎ها و سوراخ‌های بینی روی می‎دهد. این مشکلات می‎تواند شامل بیماری التهابی مزمن سینوس یا بینی یا یک عفونت ویروسی شدید مربوط به سیستم تنفسی فوقانی باشد.

به هر جهت، بر مبنای اعلام "بنیاد آنوزمی" در حدود 22 درصد موارد آنوزمی ایدیوپاتیک است. این بدین معنی است که نمی‎توان علت مشخصی را برای بروز کاهش توانایی بویایی عنوان کرد.

چه هنگامی باید به متخصص مراجعه کرد

تله ویزیت - TeleVisit  انجام کلیه فرآیندهای پزشکی با شرایط وجود فاصله جغرافیایی بین پزشک و بیمار، را فراهم می کند.

بیماران عزیز می‌توانند از طریق اپلیکیشن تله ویزیت - TeleVisit، به ارتباط مستقیم با متخصصین بپردازند و بصورت مجازی سوالات خود را از پزشک متخصص بپرسند و راهکارهای درمانی را از پزشک مورد نظر خود دریافت نمایند.

انسان دارای یک حس بویایی پیچیدۀ شگفت‎انگیز است که می‎تواند 10.000 تا 100 میلیارد رایحه را تشخیص دهد. این اطلاعات حسی نقشی مهم در تقویت کیفیت زندگی انسان و حفظ امنیت جانی او بازی می‎کنند.

بوهای خوش انسان را تشویق به خوردن می‎کنند، و بوهای بد او را از آتش، مواد شیمیایی سمی یا غذاهای بد برحذر می‎دارند.

بوها همچنین بین مردم و مکان‎ها با آوردن بوی برخی مکان یا خاطره‎ها برای مثال از حومۀ شهرها یا کنار دریا، باعث ایجاد ارتباط میان مردم می‎شود.

وقتی بیماری هیپوسمی این توانایی‎ها را محدود می‎کند، فرد باید بلافاصله در جستجوی کمک باشد تا از جدا افتادن از دیگران و تهدیدهای متوجه سلامت شخص خود اجتناب کند.

اگر فردی متوجه کاهش قوۀ بویایی خود شود، باید به متخصص مراجعه کند، به ویژه اگر هیپوسمی به صورت ناگهانی و شدید بروز کرده باشد.

کاهش حس بویایی به درمان خوب جواب می‎دهد به ویژه اگر درمان در فاصلۀ کوتاهی پس از بروز مشکل شروع شود.

درمان

تشخیص معمولاً با معاینۀ فیزیکی و بررسی تاریخچۀ پزشکی فرد شروع می‎شود، که این تاریخچه بیشتر بر مشکلات سیستم تنفسی فوقانی تمرکز می‎کند. دکتر معبرهای بینی، سینوس‌ها و ساختار اطراف آنها را بررسی می‎کند.

در صورتی که به تصاویر دارای جزئیات نیاز باشد، متخصص گوش و حلق و بینی که اتولارنگولوژیست نامیده می‎شود، ممکن است عمل اندوسکوپی انجام دهد.

دکتر به دنبال نشانه‎های وجود ورم، خونریزی، چرک و احتمال وجود تومورهای سرطانی خواهد بود. در عین حال پزشک در جستجوی دیگر انسدادهای فیزیکی است که می‎توانند سبب کاهش یا از دست رفتن قوۀ بویایی شوند و از آن جمله می‎توان پولیپ‌ها، ساختارهای بزرگ شدۀ بینی یا نقایص تیغۀ بینی را نام برد.

اگر نتایج این تست‎ها منفی باشد، ممکن است برای جستجوی مشکلات نواحی مربوطه که مسؤول تشخیص بوها هستند و نیز مغز، اسکن MRI انجام شود.

تست خراش و تکان به پزشک کمک می‎کند تا تعیین کند که فرد دچار انوسمی است یا هیپوسمی. در موارد هیپوسمی، این تست‎ها میزان کاهش بویایی را اندازه‎گیری می‎کنند.

در کل برای درمان هیپوسمی از دارو و جراحی استفاده می‎شود. جراحی در هنگامی می‎تواند درمان مؤثری باشد که پولیپ‌های بینی، انحراف تیغۀ بینی، یا دیگر مشکلاتی که می‌توان از طریق برداشتن یا ترمیم رفع کرد علت بروز کاهش بویایی باشند.

داروهایی مثل استروئیدها و آنتی‎هیستامین‎ها را می‎توان برای کاهش التهاب ناشی از انواع آلرژی یا عفونت‌های سیستم تنفسی که می‎توانند عامل بروز بیماری باشند به کار برد.

مردم دچار هیپوسمی نیاز دارند تا مطمئن شوند که کاهش توانایی بویایی آنها به علت دیگر مشکلات سلامت و ایمنی نیست.

این نیز مهم است که آنها مطمئن شوند کاهش قوۀ بویایی به کم‎خوری یا پرخوری منجر نمی‎شود.

مردم دچار هیپوسمی باید مطمئن شوند که دستگاه‎های کشف نشت دود یا گاز در منزل آنها به خوبی نگهداری می‌شود. برای محدود کردن امکان نشت گاز تشخیص داده نشده که اغلب توسط حس بویایی کشف می‎شوند، مردم باید گزینۀ تعویض وسایل گازی با برقی را مد نظر قرار دهند.

دقت در مورد کار با وسایل شیمیایی بالقوه سمی خانه و دقت در تاریخ انقضاء مواد غذایی توصیه می‎شود.