آرتروز ستئوآرتریت Osteoarthritis بیماری بسیار شایعی است که در تمام مناطق جغرافیایی دیده می‌شود. به این بیماری، ساییدگی مفصل، ورم مفاصل و استخوان‌ها و آماس مفصلی‌استخوانی هم گفته می‌شود.
آرتروز یک بیماری تخریبی پیش‌رونده در غضروف مفاصل است ولی علی‌رغم نام‌گذاری آن، یک بیماری التهابی نیست (بر خلاف روماتیسم مفصلی) چون التهاب در این بیماری یک عارضه ثانویه می‌باشد.
در آرتروز تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی داریم که باعث التهاب بافت‌های اطراف می‌گردد. این عارضه ممکن است هر یک از مفاصل را درگیر سازد ولی شایع‌ترین مفاصل درگیر عبارتند از مفاصل دست ،پا، زانو، ران و ستون فقرات. این بیماری بسیار شایع است و در ۲۵٪ ویزیت‌های پزشکان عمومی و ۸۰٪ رادیوگرافی افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود (البته فقط 70٪ آنان علامت دارند).
آرتروز بیماری مَفصلی است که ابتدا غضروف مفصل را درگیر می‌نماید. غضروف بافتی لغزنده است که انتهاهای استخوان‌ها را در یک مفصل می‌پوشاند. استخوان‌ها داشتن حرکتی آسان بر روی یکدیگر را مدیون غضروفهای سالم هستند. وظیفه دیگر غضروفها جذب تکانه‌ها در طی حرکات فیزیکی می‌باشد. در بیماری آرتروز غضروفها نازک شده و به‌تدریج در برخی نواحی از بین می‌رود که باعث می‌شود استخوان‌های زیر غضروفها به همدیگر ساییده شوند. نهایتاً درد، التهاب آواست و کاهش حرکت در مفصل به وجود آید. به مرور زمان مفصل شکل طبیعی خودش را از دست می‌دهد و زوائدی استخوانی در لبه‌های آن ایجاد می‌گردد که خود باعث درد و ناراحتی بیشتر می‌شود. برعکس سایر التهاب‌های مفصلی مانند روماتیسم مفصلی، آرتروز تنها مفاصل را درگیر می‌نماید و به سایر اندام‌ها کاری ندارد. روماتیسم مفصلی افراد جوان‌تر را مبتلا می‌کند و ممکن است علاوه بر درگیری مفصل فرد احساس مریضی، خستگی یا تب نماید.
آرتروز یا آرتریت به معنای التهاب مفصل است. واژه‌ی آرتروز برای توصیف حدود ۲۰۰ بیماری مختلف که مفصل، بافت‌های اطراف مفصلی و دیگر بافت‌های همبندی و اسکلتی عضلانی را درگیر می‌کنند استفاده می‌شود.
نشانه‌های بیماری آرتروز
مشخص‌ترین نشانه‌های این بیماری شامل موارد زیر است:
-
درد و ناراحتی مفصل
-
احساس خشکی و سفتی در مفصل، به ویژه پس از مدتی تحرک نداشتن؛ مانند زمانی‌که از خواب برمی‌خیزید یا به مدت طولانی نشسته‌اید.
-
التهاب، ورم و سفتی مفصل
-
ایجاد صدا در مفصل هنگام راه رفتن یا حرکت دادن مفاصل
-
کاهش دامنه حرکت مفصل
چه عواملی سبب بروز آرتروز می‌شوند؟
علت قطعی استئوآرتریت ناشناخته است. ممکن است که این بیماری ارثی باشد؛ یعنی در خانواده‌تان رایج باشد و سابقه خانودگی در ابتلای آن مهم باشد.
ممکن است افرادی که ورزش می‌کنند به این بیماری مبتلا شوند؛ چراکه ورزش می‌تواند به مفاصل فشار وارد کند. به هر حال، به نظر می‌رسد این بیماری در اکثر افراد با سایش و پارگی مفاصل در طول سالیان متمادی مرتبط باشد.
چه کسانی به بیماری آرتروز مبتلا می‌شوند؟
چندین عامل وجود دارد که می‌توانند خطر پیشرفت استئوآرتریت یا آرتروز را در افراد افزایش دهند؛ از جمله موارد زیر:
-
چاق بودن یا اضافه وزن داشتن: اضافه وزن می‌تواند آرتریت را در مفاصل متحمل وزن، مانند زانوها، لگن و ستون مهره‌ها بدتر کند.
-
مفاصل صدمه‌دیده: مفاصلی که صدمه یا آسیب دیده‌اند یا اینکه کورتیکواستروئید (کورتون) به آنها تزریق شده است، بیشتر مستعد ابتلا به استئوآرتریت هستند.
-
استئوآرتریت بیشتر در افراد مسن شایع است؛ چون به مدت طولانی‌تری از مفاصل خود استفاده کردند.
-
بعد از سن پنجاه سالگی، زنان بیشتر از مردان مستعد استئوآرتریت هستند.
-
افرادی که شغل آنها نیازمند حرکات مشابه و مکرر است (مانند نقاشی یا بلند کردن وسایل) بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
آیا می‌توان از استئوآرتریت (آرتروز) پیشگیری و اجتناب کرد؟
با بالا رفتن سن، کمتر می‌توان مانع از بروز استئوآرتریت شد. با وجود این، راهکارهای زیر می‌تواند در این امر به شما کمک کنند:
-
بیش از حد از مفاصل‌تان استفاده نکنید.
-
از انجام کارها و فعالیت‌هایی که نیاز به حرکات تکراری و پشت سر هم دارند، اجتناب کنید.
-
وزن‌تان را کنترل کرده و از اضافه وزن پرهیز کنید.
-
تمرین‌های قدرتی انجام دهید تا ماهیچه‌های اطراف مفاصل قوی بمانند. این امر برای مفاصلی بسیار اهمیت دارد که وزن را تحمل می‌کنند؛ مانند لگن، زانو و مچ پا.
چه راهکارهایی برای درمان بیماری آرتروز وجود دارد؟
هیچ درمانی برای استئوآرتریت یا آرتروز وجود ندارد و احتمالا با گذر زمان بیماری تشدید خواهد شد. با وجود این، داشتن یک برنامه صحیح می‌تواند به شما کمک کند تا فعال باقی بمانید، مفاصل خود را از صدمه دیدن محافظت کرده، بروز آسیب را محدود و درد را کنترل کنید.
پزشک می‌تواند به شما برای داشتن یک برنامه صحیح و مناسب کمک کند. او شما را با ترکیبی از روش‌های درمانی بهبود خواهد بخشید.