التهاب کیسه صفرا

کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل است که در زیر کبد قرار دارد. این اندام صفرای ترشح شده از کبد را جمع آوری می‌کند و از طریق مجرای صفراوی مشترک (CBD) به روده‌ی کوچک می‌فرستد تا به هضم چربی‌ها کمک کند. مجرای صفراوی مشترک؛ کبد، کیسه صفرا و پانکراس را به روده‌ی کوچک متصل می‌کند. سنگ‌های کیسه صفرا باعث بسته شدن مجرای صفراوی مشترک شده و منجر به کله سیستیت می‌شوند. این انسداد باعث ساخت صفرا درون کیسه صفرا و در نتیجه التهاب آن می‌شود. کله سیستیت حاد کیسه صفرا بسیار جدی است. این شرایط در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به ترکیدن کیسه صفرا شود که یک وضعیت اضطراری محسوب می‌شود. درمان‌های کله سیستیت شامل مصرف آنتی بیوتیک، مسکن‌ها و در نهایت خارج کردن کیسه صفرا می‌باشد.

التهاب کیسه صفرا که این بیماری اغلب ناشی از سنگ کیسه صفرا (کله لیتیاز) می‌باشد. علائم بیماری به صورت کولیک صفراوی (درد به مدت ساعت‌ها در ربع فوقانی راست شکم که به پشت و شانه راست انتشار دارد) گاه همراه با تهوع و استفراغ است. گاهی درد به دنبال مصرف غذای چرب می‌باشد. ممکن است فردی سال‌ها سنگ کیسه صفرا داشته باشد ولی وارد مرحله حاد نشود. تنها ۲۵ درصد افراد دارای سنگ کیسه صفرا علائم کله سیستیت را تجربه می کنند. در کله سیستیت حاد ما درد شکمی شدید، تب و لرز، زردی، استفراغ و… داریم؛ که اغلب به علت انسداد مجرای کیستیک یا گردن کیسه صفرا توسط سنگ است ولی گاهی نیز سایر علل مانند تومورها موجب انسداد مجرا می‌شوند.

عوامل‌ زیر سبب افزایش احتمال بروز التهاب کیسه صفرا می‌شوند:

♦ سنگ کیسه صفرا: بسیاری از موارد التهاب کیسه‌ی‌صفرا به‌علت سنگ کیسه‌ی‌صفرا است. درصورتی‌که سنگ وجود داشته باشد، احتمال التهاب زیاد است.

♦ جنس مونث: خانم‌ها بیشتر ازآقایان دچار سنگ کیسه‌ی‌صفرا می‌شوند و همین علت احتمال التهاب کیسه‌ی‌صفرا درخانم‌ها را زیادتر می‌کند.

♦ سن بالا: با افزایش سن، احتمال بروز سنگ کیسه‌ی‌صفرا و نیز التهاب آن افزایش می‌یابد.

التهاب کیسه‌ی‌صفرا به بروز تعدادی از عوارض جدی منتهی می‌شود ازجمله:

♦ بزرگ‌شدن‌کیسه‌صفرا: درصورتی‌که به‌علت انباشت صفرا، کیسه‌ی‌صفرا ملتهب شود، ممکن‌است تحت‌فشار قرارگرفته و بیش‌ازحد طبیعی خود ورم‌کند و این حالت سبب بروز درد و افزایش احتمال بروز پارگی (پرفوراسیون perforation) در کیسه‌ی‌صفرا و نیز عفونت و مرگ بافت خواهد شد.

♦ عفونت درون کیسه‌صفرا: درصورت تجمع صفرا درون کیسه‌ی‌صفرا و ایجاد کله‌سیستیت، ممکن‌است صفرا عفونی شود.

♦ مرگ بافت کیسه‌صفرا: کله‌سیستیت درمان نشده ممکن‌است سبب مرگ (گانگرن) بافت کیسه‌ی‌صفرا شود که این حالت به نوبه خود سبب پارگی کیسه‌ی‌صفرا شده یا سبب ترکیدن کیسه‌ی‌صفرا می‌گردد.

♦ پارگی (پرفوراسیون) کیسه‌ی‌صفرا: ممکن‌است به‌علت بزرگ‌شدن یا آلودگی کیسه‌ی‌صفرا در‌نتیجه‌ کله‌سیستیت باشد.

علائم کله سیستیت

از مهم ترین علائم التهاب کیسه صفرا می توان به درد شدید و ناگهانی در قسمت بالا و سمت راست شکم اشاره کرد. این درد در شانه ی راست فرد نیز پخش می شود. بخش دردناک شکم معمولا بسیار حساس بوده و تنفس عمیق می تواند درد را بیشتر کند.برخلاف دیگر درد های ناحیه ی شکمی، درد کله سیستیت حاد، معمولا مزمن و پیوسته بوده و حتی پس از چندین ساعت نیز از بین نخواهد رفت.

برخی افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند مانند:

• بالا بودن دمای بدن (تب)
• استفراغ و حالت تهوع
• عرق کردن
• بی میلی و بی اشتهایی
• زردی پوست و زردی سفیدی چشم (یرقان)
• ورم شکم

علائم کله‌سیستیت

نشانه‌های التهاب کیسه صفرا عبارتنداز:

• درد شدید و ثابت در پاره‌ی بالایی و راست شکم

• دردی که ازشکم به شانه‌ی راست یا پشت انتشار می‌یابد.

• حساسیت روی شکم در زمان لمس‌آن

• عرق‌کردن

• تهوع

• استفراغ

• تب

• لرز

• نفخ شکم

شناسه‌ها و نشانه‌های التهاب کیسه‌ی‌صفرا معمولاً بعد‌از صرف غذا و به‌ویژه غذای حجیم و پرچرب بروز می‌کند. کله‌سیستیت وقتی بروز می‌کند که کیسه‌ی‌صفرا ملتهب شود.

عوارض کله‌سیستیت

کله‌سیستیت می‌تواند به چندین عارضه جدی منجر شود، از جمله:

♦ عفونت درون کیسه صفرا: اگر زرداب در کیسه صفرا انباشته گردد شاید دچار عفونت شود.

 ♦مرگ بافت کیسه صفرا: کله‌سیستیت درمان‌نشده باعث مرگ بافت در کیسه صفرا می‌شود که به نوبه خود منجر به پارگی یا حتی ترکیدگی در کیسه صفرا خواهد شد.

 ♦کیسه صفرای پاره: پارگی در کیسه صفرا ممکن است ناشی از بزرگ‌تر شدن کیسه صفرا یا عفونت باشد.

اگر پزشک گمان کند که به کله‌سیستیت مبتلا شده‌اید، شاید به متخصص سیستم گوارش ارجاع داده شوید.

درمان کله سیستیت

اگر تشخیص داده شود که فرد دچار کله سیستیت حاد است، احتمالا باید برای درمان به بیمارستان مراجعه کند.

درمان های اولیه

معمولا درمان های اولیه شامل:

• عدم خوردن و آشامیدن (مانند روزه گرفتن) برای دفع سنگ های کیسه صفرا
• سرم زدن برای جلوگیری از کم آبی بدن
• مصرف دارو های مسکن برای تسکین درد

همچنین در صورتی که فرد عفونت داشته باشد، آنتی بیوتیک دریافت می کند. این درمان ها معمولا تا یک هفته طول می کشد که ممکن است در این مدت فرد در بیمارستان بستری شود یا  به منزل برود.

پس از درمان های اولیه معمولا هر سنگی که باعث کله سیستیت شده است، به درون کیسه صفرا باز می گردد و التهاب از بین خواهد رفت.

جراحی

ممکن است در برخی موارد پس از درمان های اولیه برای پیشگیری از بازگشت دوباره ی کله سیستیت و کاهش احتمال ایجاد عوارض جدی، لازم باشد کیسه صفرا را از بدن خارج کنند. به این نوع جراحی کوله سیستکتومی(cholecystectomy) می گویند.

روش نادر دیگری نیز وجود دارد که به آن کله سیستکتومی پوستی می گویند. این روش بیشتر زمانی استفاده می شود که بیمار حال مساعدی برای انجام جراحی نداشته باشد. در این روش سوزنی از راه شکم به درون بدن وارد می کنند تا مایعات درون کیسه صفرا را خارج کند.

در صورتی که حال بیمار نسبتا مساعد باشد، پزشک تصمیم می گیرد که چه زمان برای جراحی مناسب تر است. در برخی موارد بسته به وضعیت بیمار، جراحی بلافاصله، پس از چند روز و یا حتی بعد از چندین هفته (برای تسکین التهاب کیسه صفرا) انجام می شود.

جراحی ممکن است به سه روش انجام شود:

لاپاراسکوپی کله سیستکتومی

لاپاراسکوپی کله سیستکتومی نوعی جراحی است که طی آن برش های کوچکی روی شکم ایجاد می کنند و پس از وارد کردن ابزاری خاص به درون شکم، کیسه صفرا را خارج می کنند.

لاپاراسکوپی کله سیستکتومی تک برشی

طی این جراحی، کیسه صفرا از یک برش که معمولا نزدیک ناف ایجاد می شود، خارج می گردد.

کله سیستکتومی باز

در این جراحی، کیسه صفرا از یک برش بزرگتر که روی شکم ایجاد می شود، خارج می گردد.برخی افرادی که کیسه صفرا خود را خارج کرده اند، می گویند با خوردن برخی غذا ها دچار نفخ و اسهال می شوند، اما در اکثر موارد فرد می تواند بدون کیسه صفرا زندگی کاملا طبیعی داشته باشد. کیسه صفرا اندامی مفید اما غیر ضروری است و از آنجایی که وظیفه تولید صفرا برای هضم غذا بر عهده ی کبد می باشد، نبود آن مشکلی ایجاد نخواهد کرد.